Tímarit hjúkrunarfræðinga - 2020, Blaðsíða 74

aðstoð við daglegar athafnir á síðastliðnum sjö dögum. Þá var
meðaltal einkenna um hegðunarvanda, sem endurspeglar
tíðni og umfang hegðunarvandans, mest hjá einstaklingum
með blandað form heilabilunar og minnst hjá einstaklingum
sem ekki höfðu heilabilunarsjúkdóma (sjá töflu 1).
Þunglyndi
Þegar tíðni þunglyndis var könnuð eir tegund vitrænnar
skerðingar kom í ljós að ekki var marktækur munur á hóp-
unum. Tíðni þunglyndis meðal íbúanna var 43,3% (n = 1124)
og reyndist ekki marktækur munur eir sjúkdómsgreiningu
(= 7,685; p > 0,05).
Kannað var hvort munur væri á sjúkdómahópum hvað
varðar alvarleika þunglyndis og kom í ljós marktækur munur
á meðaltölum hópanna ögurra (sjá töflu 2).
Einstaklingar með blandað form heilabilunar voru með
hæstu gildin á þunglyndiskvarða eða 3,31 stig að meðaltali.
Kannað var með Tukeys-prófi hjá hvaða hópum munurinn var
marktækur og kom í ljós að einungis var marktækur munur á
einstaklingum sem ekki voru með heilabilun (2,40 stig) og ein-
staklingum með alzheimer (3,03 stig; p < 0,001) og hins vegar
einstaklingum sem ekki voru með heilabilun (2,40 stig) og ein-
staklingum með önnur elliglöp en alzheimer (2,84 stig; p =
0,018).
Þunglyndi og hegðunarvandi
Jákvæð fylgni var á milli þunglyndis og hegðunarvanda. Því
fleiri stig sem viðkomandi fékk á þunglyndiskvarða því meiri
var hegðunarvandinn (sjá töflu 3).
Verkir
Einstaklingar sem voru verkjalausir voru 32,0% (n = 832),
37,1% (n = 962) voru með verki sjaldnar en daglega og 30,9%
(n = 802) einstaklinga í úrtakinu voru með verki daglega.
Þegar styrkur verkjanna var kannaður kom í ljós að 48,2% (n
= 851) íbúanna voru með miðlungsverki og hjá 13,2% (n =
238) einstaklinganna voru verkir stundum mjög slæmir eða
óbærilegir. Marktækur munur var á verkjum á verkjakvarða
og þess hvort viðkomandi var með heilabilunarsjúkdóma eða
ekki. Einstaklingar sem ekki voru með heilabilun voru með
fleiri stig á verkja kvarða en einstaklingar með önnur elliglöp
en alzheimer og einnig fleiri stig en einstaklingar með alzhei-
mers-sjúkdóm (p < 0,0001) (sjá töflu 2).
sólveig hrönn gunnarsdóttir og ingibjörg hjaltadóttir
74 tímarit hjúkrunarfræðinga • 2. tbl. 96. árg. 2020
Tafla 1. Meðaltal hegðunarvanda1 eir sjúkdómsgreiningu með Kruskal-Wallis-prófi
Meðaltal (0–3 stig) Kíkvaðrat χ2 p df
Árásargjarn í orði 215,508 < 0,0001 3
Alzeimer 0,39
Önnur elliglöp en alzheimer 0,23
Blandað form heilabilunar 0,39
Ekki heilabilun 0,09
Árásargjarn í verki 82,035 < 0,0001 3
Alzeimer 0,32
Önnur elliglöp en alzheimer 0,20
Blandað form heilabilunar 0,34
Ekki heilabilun 0,07
Ráfar um án sýnilegs tilgangs 294,65 < 0,0001 3
Alzeimer 1,16
Önnur elliglöp en alzheimer 0,64
Blandað form heilabilunar 1,15
Ekki heilabilun 0,20
Ósæmileg félagsleg hegðun 85,129 < 0,0001 3
Alzeimer 0,57
Önnur elliglöp en alzheimer 0,42
Blandað form heilabilunar 0,89
Ekki heilabilun 0,23
Hafnar umönnun 134,175 < 0,0001 3
Alzeimer 0,85
Önnur elliglöp en alzheimer 0,56
Blandað form heilabilunar 0,96
Ekki heilabilun 0,31
1 Hverju einkenni voru gefin eirfarandi stig: 0: hegðun ekki til staðar; 1: einkenni til staðar í einn til þrjá daga; 2: einkenni til staðar í óra til sex daga á
síðastliðnum sjö dögum; 3: einkenni til staðar daglega síðustu sjö dagana