Syrpa - 01.05.1948, Blaðsíða 6

4. tnynd.
aldrei er hægt að koma góðu lagi á nema með
ærnum kostnaði.
Sú venja að byggja meðfram þjóðvegum hefur
í för með sér óheyrilega sóun. Vegirnir kosta
•' ið fé. í Svíþjóð hefur síðustu tuttugu árin
verið eytt einum milljarði króna í nýbyggingar
og endurbætur á þjóðvegum (viðhald er þarna
ekki talið með). Þessir vegir eru ætlaðir fyrir
mikla og hraða umferð. — Þegar leyft er að byggja
meðfram vegunum (mynd 4)# felur það í sér al-
varlega umferðahættu vegna allra útganga frá
lóðunum. og vegna hliðarvega, sem skera aðal-
veginn. Umferðaþol vegarins minnkar við þetta,
það er ekki liægt að aka eins hratt á honum, og
óhjákvæmilega veldur þetta fjölda slysa, auk þess
sem húsin falla fljótt í verði, þegar almenningur
gerir sér Ijóst, að tæplega er bægt að hugsa sér
óheppilegri stað fyrir íbúðarbús heldur en lóðir
við fjölfarna umferðagötu. Þetta endar venjulega
með því, að vegurinn verður ónothæfur sem aðal-
braut, hann verður að aukabraut. Fénu hefur
verið kastað á glæ. Það er farið að athuga mögu-
leika fyrir nýrri aðalbraut, sem ekki verður
byggt meðfram. Það er ekki gott að segja með
vissu, hve margir kílómetrar af okkar dýrtt og
fínu vegum hafa hlotið þessi örlög. Að þeir eru
ekki fáir, sjá allir þeir, er leggja leiðir sínar út um
sveitir landsins. Við verðum að koma á ski]iu-
lagningu og löggjöf sem fyrirbyggir þetta.
Skipulagning
Það æskilegasta væri ef hægt væri að skipu-
leggja bæinn og starfrækja bæjarfélagið á sama
* Nærtæk íslenzk dæmi eru Hella og Selfoss hér á Suður-
landsundirletidinu. Þýð.
4
hátt og fyrirmyndar iðnfyrirtæki. Bygging verk-
smiðjunnar, fyrirkomulag reksturs og sölu, allt
er undirbúið með nákvæmum, hagnýtum og vís-
indalegum athugunum og tilraunum. Síðan er
reksturinn athugaður án afláts, og leitað að leið-
um til endurbóta og sparnaðar.
Þessa samlíkingu má þó ekki skilja of bók-
staflega. Uppbygging bæjanna er flóknari en
rekstur iðnfyrirtækis, og þar gætir ýmissa mann-
legra og félagslegra áhrifa, sem gera þetta allt
erfiðara viðfangs. Samt sem áður er það áberandi,
hve lítil umhyggja og kostnaður er lagður í skipu-
lag bæjanna, borið saman við það, sem gert er við
skipulagningu iðnaðar og annarra skyldra fyrir-
tækja. þó er hvert bæjarfélag í rauninni stórt
fyrirtæki, er annast og ávaxtar mikil verðmæti,
sem eru þýðingarmeiri fyrir allan almenning en
nokkurt einstakt iðnfyrirtæki. Það sem sérstak-
lega verður að forðast, er að skipulagið verði
flækja af lóðaútinælingum, sem skeyttar eru sam-
an af handahófi, lieldur byggist lóðaútmælingar á
víðtækri, kerfisbundinni skipulagningu — heild-
arskipulagi (Generalplan). Á annan hátt er ó-
mögulegt að tengja hina ólíku þræði bæjarmynd-
unarinnar í lífræna heild.
Er luegt að sjá þróunina jyrir?
Öll skipulagning útheimtir framsýni. Ekki sízt
ef byggja skal til frambúðar. En er slík framsýni
hugsanleg? Hér er ekki um að ræða neina dular-
fulla forspá, heldur hitt, að byggja gjörðir okkar
á áætlunum um þróunina, en þær áætlanir byggj-
um við á undangenginni reynslu. í stað spurning-
arinnar: Er framsýni hugsanleg? ætti að spyrja:
Verður komizt hjá því að gera áætlanir um fram-
tíðina? Það þarf ekki mikla umhugsun til að átta
sig á því, að flestar athafnir okkar mótast meira
eða minna af hugmyndum okkar um framtíðina.
Enginn verzlunarmaður kemst hjá því og heldur
ekki sá, sem byggir sér hús. Öll fjárfesting út-
heimtir rentur, þ. e. hún er gerð á grundvelli
áætlunar um þróunina, tilgátu um, hvað borgi
sig á hverjum tíma og hvað heppilegt sé að byggja.
Það liggur í augum uppi, að nokkur áhætta er
samfara öllum framkvæmdum. Framtíðin er allt-
af ótrygg. En þar fyrir má ekki draga þá ályktun,
að á meðan ekki sé á öðru að byggja en misjafn-
lega sennilegum tilgátum um framtíðina, þá sé
þýðingarlítið að skipuleggja nema fyrir morgun-
SYRP 4