Bændablaðið - 21.10.2021, Qupperneq 8

Bændablaðið | Fimmtudagur 21. október 20218
FRÉTTIR
Tvö rannsóknaverkefni eru í
gangi hér á landi sem ganga út
á riðugensgreiningar. Markmið
beggja er að leita að arfgerðum
sem veita vernd gagnvart riðu
sem hægt væri að nýta í ræktun
á íslenska sauðfjárstofninum til
varnar hinum skæða sjúkdómi.
Greint var frá annarri rannsókn-
inni í síðasta Bændablaði, sem
hefur það markmið að finna fleiri
verndandi breytileika en þann sem
þekktastur er fyrir að veita mikla
vernd – en sá hefur ekki enn fundist
í íslensku sauðfé. Hin rannsóknin,
sem unnin er í samstarfi Matís og
Keldna, hefur það að markmiði að
bæta við arfgerðagreiningum á þess-
um þekkta verndandi breytileika.
Sæmundur Sveinsson, fagstjóri
erfðarannsókna hjá Matís, segir að
samstarfið við Keldur miði að því
að betrumbæta riðugensgreiningar.
„Það eru að minnsta kosti þrjú
sæti í riðugeninu Prnp sem hafa áhrif
á næmi sauðfjár gagnvart riðu. Hinn
eiginlegi verndandi eiginleiki í sæti
171 hefur aldrei fundist hér á landi,
þrátt fyrir umtalsverða leit. Í þjón-
ustugreiningum Matís eru í dag bara
greind tvö sæti, sem geta gefið upp-
lýsingar um áhættuarfgerð og lítið
næma arfgerð. Verkefnið miðar að
því að skimað verði reglulega fyrir
þessari mest verndandi arfgerð í sæti
númer 171 (arfgerð R).“
Gæti hafa verið útrýmt
Sæmundur segir að hægt sé að
minnka næmi sauðfjár gagnvart
riðu með markvissum kynbótum.
Þar skipti arfgerðir riðugensins
Prnp miklu máli. Aðaláherslan
hafi verið á að útrýma svokallaðri
áhættuarfgerð úr íslenska fjárstofn-
inum, en hún er talin auka næmi
fyrir riðu til muna hjá sauðfé.
Verndandi arfgerðin sé tilkomin
vegna breytileika í sæti 171 í Prnp.
Í sæti 171 eru þekktar arfgerðir
Q, H og R, en að sögn Sæmundar
hefur arfgerð R aldrei fundist í
íslensku fé, einungis Q.
„Grunur leikur á að þeirri arf-
gerð hafi mögulega verið útrýmt
hér á landi í niðurskurðum í tengsl-
um við mæðuveiki eða í öðrum
þrengingum sem íslenski sauðfjár-
stofninn hefur orðið fyrir í gegnum
aldirnar. Í erlendum fjárstofnum
er þessi arfgerð nýtt til kynbóta
með það að markmiði að auka þol
sauðfjár gagnvart riðu. Þrátt fyrir
umtalsverða leit að hinni vernd-
andi arfgerð hér á landi, er alltaf sá
möguleiki að hún leynist einhvers
staðar í íslenska fjárstofninum.“
Skimað reglulega fyrir sæti 171

„Markmið þessarar rannsóknar
er að betrumbæta þær arfgerða-
greiningar á Prnp sem fram-
kvæmdar eru hér á landi á þann
hátt að sæti 171 sé greint í reglu-
bundnum greiningum hjá Matís
og Tilraunastöð HÍ í meinafræði
að Keldum. Árlega eru nokkur
hundruð sýni greind hjá þessum
aðilum. Svokallaðri RT-PCR að-
ferð er beitt til að greina áhættu-,
lítið- og miðlungsnæmar arfgerðir.
Í þessari rannsókn er ætlunin að
bæta sæti 171 inn í þessi grein-
ingarpróf svo hægt verði að greina
þriðja sætið án aukins tilkostnaðar
fyrir bændur og Ráðgjafarmiðstöð
landbúnaðarins,“ segir Sæmundur.
Betrumbætt greiningarpróf verður
vonandi komið í gagnið hjá Matís
og Keldum snemma á næsta ári.
Hann bendir á að líkt og með
leitina að öðrum arfgerðum með
verndandi breytileika, sé þessi
rannsókn engin skyndilausn
heldur.
„Þetta verkefni mun mögulega
skila okkur verkfæri sem getur
nýst í baráttunni við riðu til lengri
tíma litið.“
Verkefnið er styrkt af Fagráði í
sauðfjárrækt. /smh
Verkefni um leit að verndandi gena-
breytileika í sauðfé gegn riðu
– Veitir mikla vernd en hefur ekki fundist á Íslandi
Sæmundur Sveinsson fagstjóri erfðarannsókna hjá Matís.
Reykjavík Krókháls 5f – Sími 414 0000 – www.LCI.is
Akureyri Óðinsnes 2 – Sími 464 8600
Lely Center Ísland Grammer sæti
Linda Rós Guðmundsdóttir sendi Bændablaðinu þessa mynd af ömmustrákn-
um sínum, Baltasar Nökkva. Honum þykir gaman að lesa Bændablaðið af
því að það er fullt af hestum, kusum og voffum.
Kemur næst út 4. nóvember
Anna Margrét Sigurðardóttir og Ágúst Gunnarsson eru mjög stolt og ánægð með nýja fjósið sitt.
Myndir / Magnús Hlynur Hreiðarsson
Nýtt og glæsilegt fjós á
Stærri-Bæ í Grímsnesi
Opið fjós var í nýju og glæsilegu
fjósi á Stærri-Bæ í Grímsnesi
laugardaginn 16. október þar
sem bændurnir Anna Margrét
Sigurðardóttir og Ágúst Gunnars-
son tóku á móti fjölmörgum gest-
um og sýndu þeim fjósið, auk þess
að bjóða upp á veitingar.
Fjósið er hátæknifjós sem byggt
er á notkun mjaltaþjóns og annars
tæknibúnaðar frá Lely.
Pláss er fyrir 60 kýr í fjósinu.
Mjaltaþjónn er í fjósinu, kjarnfóð-
urbás og skítaróbót, sem þrífur flór-
inn svo eitthvað sé nefnt. Jörðin á
Stærri-Bæ er um 700 hektarar en
auk kúabúskaparins er stunduð þar
myndarleg skógrækt. /MHH Fjósið er allt hið glæsilegasta.