Sjálfsbjörg - 01.07.1970, Síða 22

okkur grein fyrir því, að á morgun get-
um við verið í hópi þeirra, sem bera menj-
ar sjúkdóma eða slysa“. Með þetta í huga
skulum við a. m. k. sleppa öllum fordóm-
um í sambandi við atvinnumál öryrkja.
Víðast í nágrannalöndum okkar hefur
þegar myndazt nokkur hefð í starfsmálum
öryrkja. Vinnuveitendum hefur verið gert
betur ljóst þar en hér, að það er engin frá-
gangssök að ráða til sín starfskraft, sem
ekki er alveg heill á líkama. Þannig eiga
fatlaðir og lamaðir nokkuð góðan og að
minnsta kosti jafnan aðgang á við aðra
til starfa hjá nokkrum stórfyrirtækjum
á Norðurlöndum. Sums staðar eru stofn-
anir á vegum hins opinbera skyldaðar til
þess að hafa ákveðna hundraðstölu af
starfsfólki sínu úr hópi þeirra, sem fatl-
aðir eru og lamaðir.
Öruggasta ráðið til þess að tryggja
jafna og eðlilega aðstöðu lamaðra og fatl-
aðra til atvinnu er góð menntun og kunn-
átta þeim til handa á einhverju ákveðnu
sviði. Og hér er komið aftur að því, sem
áður var nefnt, að undirbúningur og þjálf-
un fyrir þetta fólk skiptir megin máli. Það
á að hafa greiðan aðgang að endurhæf-
ingarstofnunum. Eðlilegast er, að mennt-
un og kunnátta fáist innan hins almenna
skóla- og fræðslukerfis. I þeim tilvikum,
sem það er ekki hægt, þurfa að koma til
sérstofnanir, sem annast slíka menntun og
þjálfun. Hið opinbera sýnir skilning á
menntunarnauðsyn og þjálfunarnauðsyn
öryrkja, og styður slíka menntun og þjálf-
un m. a. á þann hátt, að þeim, sem við
nám eru eða stunda verkþjálfun, greiðast
hærri bætur eða lífeyrir en ella, á meðan
nám varir.
Margvísleg vanefni eru til staðar hér á
landi í sambandi við starfsþjálfun öryrkja,
sem búa hér við mun lakari aðstæður en
gerist á t. d. Norðurlöndunum, þar sem
margvíslegar vinnuþjálfunarstofnanir eru
til staðar.
Tveir af aðalatvinnuvegum íslendinga
liljóta að teljast óheppilegir sem atvinna
fyrir öryrkja. Gildir þetta jafnt um land-
búnaðarstörf sem sjávarútveg. Ýmsar
hliðargreinar landbúnaðar og einnig sjáv-
arútvegs skapa samt nokkra starfsmögu-
leika fyrir fatlaða og lamaða. Iðnaður fer
vaxandi í ísl. þjóðfélagi. Það er einmitt
innan hans, sem mestir möguleikar munu
verða með atvinnu fyrir öryrkja. Léttur
iðnaður eða iðjustörf eru að öðru jöfnu
hentugasta vinnuformið.
Víða erlendis hefur verið gert töluvert
af því að reisa sérstaka vinnustaði fyrir
öryrkja. Algengast er, að þar sé létt iðn-
aðarframleiðsla í gangi. Lítið hefur verið
um slíka vinnustaði hér á landi. Ekki hef-
ur hið opinbera hér á landi stuðlað að
byggingu eða rekstri slíkra sér-vinnu-
staða fyrir öryrkja, heldur hefur framtak-
ið komið frá félögum áhugamanna. Það
er álit sumra, að leysa beri atvinnuvanda
öryrkja með slíkum vinnustöðum, en álit
annarra, að öryrkjar eigi að starfa sem
mest á almennum vinnumarkaði, og því
aðeins á sérstökum vinnustöðum fyrir ör-
yrkja, að ekki sé mögulegt sökum líkam-
legra hindrana að starfa á almennum
vinnumarkaði. Ég tel, að síðara sjónar-
miðið sé réttara, en sérstakar vinnustofur
sjálfsagðar fyrir það fólk, sem ekki get-
ur talizt gjaldgengt annars staðar. Það
fólk þarf líka atvinnu og þarf hennar að
jafnaði meira til lífsviðurværis, og þá er
rétt að skapa þeim atvinnumöguleika á
vinnustað, sem er verndaður með tilliti
til vinnuaðstöðu og mögulegra afkasta.
Blindrafélögin hafa árum saman rekið
slíkar vinnustofur fyrir blint fólk hér á
landi. S.Í.B.S. hefur um nokkurra ára skeið
rekið vinnustofur fyrir öryrkja að Múla-
lundi í Reykjavík. Tilraun með slíkan at-
vinnurekstur fyrir öryrkja hefur verið
gerð á ýmsum öðrum stöðum og af öðrum
aðilum, en rekstrarörðugleikar hafa tals-
22 SJÁLFSBJÖRG