Skessuhorn - 08.06.2022, Blaðsíða 32

MIÐVIKUDAGUR 8. JÚNÍ 202232
Freyja er nýtt og glæsilegt varðskip
Landhelgisgæslunnar. Þó skipið sé
nýtt er langt frá því að um borð séu
eintómir nýliðar. Einn sá reynslu-
mesti er Guðmundur Stefán Valdi-
marsson bátsmaður. Áður en hann
steig um borð í Freyju sigldi hann
með Óðni, Tý og Ægi, svo það er
kannski ekki að undra þótt gömlu
goðin skipi hjá honum sérstakan
sess. Blaðamaður Skessuhorns leit
inn til Guðmundar á heimili hans
og konu hans Hjördísar Kvaran
Einarsdóttur á Akranesi nýverið og
fræddist um líf hans og merkan fer-
il á sjó.
„Ég segi alltaf að ég sé Ísfirðing-
ur,“ segir Guðmundur með hlýju
í röddinni. „Þar eru sporin mín,
ég var mikið hjá móðurafa mín-
um og ömmu, Guðmundi Guð-
mundssyni og Guðrúnu Jóns-
dóttur. Ég er fæddur á Akranesi 3.
október 1966. Faðir minn var héð-
an; Valdimar Jónsson loftskeyta-
maður, sonur Lilju Pálsdóttur og
sr. Jóns M. Guðjónssonar. Móð-
ir mín Jóna Margrét Guðmunds-
dóttir var hins vegar frá Ísafirði.
Það æxlaðist þannig að ég átti mik-
inn hluta af uppvaxtarárunum fyr-
ir vestan. Guðmundur afi var þar
með útgerð, hann stofnaði á sínum
tíma útgerðarfélagið Hrönn ásamt
Ásgeiri G. Guðbjartssyni og fleir-
um og gerði út Guðbjargirnar.“
Guðbjörgin, áfram gul
Sagan um Guðbjargirnar hefur
nýlega rifjast upp vegna Verbúðar-
innar, sjónvarpsþáttanna sem vísa
í söguna af síðustu Guðbjörginni,
en hana keypti Hrönn árið 1994 og
var það sjöunda Guðbjörgin sem
félagið gerði út. Skipið var glæsi-
legasta fiskiskip á landinu ef ekki
á heimsvísu. En á smíðatíman-
um hafði margt breyst í rekstrar-
umhverfinu og menn sáu að Guð-
björgin gæti ekki borið sig miðað
við breyttar forsendur. Hrönn sam-
einaðist því Samherja árið 1996.
Orð þáverandi stjórnarformanns
þar urðu fræg: „Guðbjörgin verður
áfram gul og verður gerð út frá Ísa-
firði.“ Reyndin varð hins vegar sú
að hún var ekki gerð þaðan út fram-
ar. „Þetta féll afa mínum þungt því
það var alltaf hugsjón hans að efla
og styrkja atvinnulíf á Ísafirði. Ég
var ungur þegar þetta var, en gerði
mér grein fyrir að breyttar leikregl-
ur í sjávarútvegi leiddu til þessa.
En menn hafa verið langt á undan
sinni samtíð þegar Guðbjörgin var
smíðuð.“
Þrátt fyrir afdrif skipsins tekur
hann fram að orð fyrstu eigenda
hennar hafi alltaf staðið sem stafur
á bók. „Og þarna var ég mótaður,“
segir hann: „Og stend við það sem
ég segi.“
Ísafjörður
Sjórinn var alltaf nálægur á Ísafirði.
„Ég sótti sem krakki mikið í fjör-
una og afi vissi að það hefði aldrei
verið hægt að halda mér frá sjón-
um. Svo um leið og drengurinn gat
staðið í lappirnar var hann drifinn í
sundlaugina þar sem afi kenndi mér
að synda. Hann hafði lent í sjávar-
háska og gerði sér skýra grein fyr-
ir mikilvægi þessarar kunnáttu. Ég
datt oft í sjóinn og þurfti að krafla
mig upp í fjöru eða að næsta stiga,
og kennsla afa varð til þess að ég
var orðinn flugsyndur þegar farið
var að kenna mér sund í skóla. Ég
var auðvitað hjá foreldrum mínum
alla skólagönguna, en að sumrinu
mest hjá afa og ömmu fram að 14
ára aldri. Þegar fram í sótti var ég
ákveðinn í að fara á sjóinn og lang-
aði helst að verða togarasjómaður.
Ég ætlaði aldrei á varðskip.“
Hann fékk reyndar boð um að
fara á frystitogara eitt árið. En þá
var fyrsta barn hans á leiðinni svo
hann sagði nei. „Ég gat ekki hugs-
að mér að vera í 30-40 daga túrum í
burtu frá fjölskyldunni.“
Örlög ráða
Guðmundur var átta ára þegar for-
eldrar hans fluttu frá Reykjavík
til Mosfellsbæjar og þar kynntist
hann Hjördísi fyrst. Hún er fjór-
um árum yngri en hann og hann
á fyrstu minninguna um hana sem
krakka hangandi á girðingu þar
sem hún bjó. „Mér er minnisstætt
að þar æpti hún á vegfarendur, svo
snemma hefur kveðið að stúlk-
unni.“ Í dag eiga þau þrjár dætur á
aldrinum 20 til 27 ára og 3. okt síð-
astliðinn fékk Guðmundur fyrsta
barnabarnið í afmælisgjöf. „Svo þar
með er ég orðinn afi Guðmundur
og afi á Skaganum í sama mannin-
um en þetta voru afar mínir.“
Mosfellsbær varð heimili Guð-
mundar allt fram til ársins 2016
að hann flutti búferlum. Það átti
sér sínar skýringar. „Árið 2010
var hjónabandið eiginlega komið í
þrot og við tókum þá ákvörðun að
skilja. Við vorum sitt í hvoru lagi
í um fimm ár, en samt alltaf góð-
ir vinir og í heilmiklum tengslum.
Að lokum enduðum við svo á að
taka saman aftur. Hjördís bjó þá í
Búðardal og var við kennslu þar og
ég flutti til hennar. Ég hef eigin-
lega alltaf elt vinnuna hennar því ég
get sjálfur búið hvar sem er. Ég fer
í raun bara einu sinni í mánuði til
vinnu og þá í nokkurra vikna túra.
Við erum orðin mörg á varðskip-
unum sem búum annars staðar en á
höfuðborgarsvæðinu og það geng-
ur mjög vel.“
Sjómennskan
Guðmundur vann því aldrei á
togara en varði þess í stað áratug-
um um borð í varðskipunum. „Ég
var náttúrulega alltaf búinn að vera
á smærri bátum með afa, en í apríl
1982 gerðist það að ég fór einn túr
á Ægi og var svo til skiptis þar og
á Óðni fram til 1989. Þá var kom-
in einhver þreyta og útþrá í mig
„Við þurftum eiginlega að læra að ganga upp á nýtt“
Fjörutíu ár um borð í varðskipunum
Guðmundur í dyrum húss síns á Akranesi. Ljósm. gj.
Guðbjörg ÍS-46. Ljósm. Guðmundur Stefán Valdimarsson.
Frá vinstri: Baldur, Týr og Þór. Ljósm. Guðmundur Stefán Valdimarsson.
Guðmundur á sexhjóli, með félögum sínum í Björgunarsveitinni Ósk í Búðardal. Úr
einkasafni.
Mikil hætta steðjar að flóttamönnunum sem hafa lagt allt í sölurnar fyrir betra líf. Ljósm. Guðmundur Stefán Valdimarsson Framhald á bls. 30