Bændablaðið - 25.08.2022, Blaðsíða 26

26 Bændablaðið | Fimmtudagur 25. ágúst 2022
LÍF&STARF
Ekki eru allir bændur eingöngu
djúpsokknir í bústörf og rekstrar­
reikninga, heldur eru einnig til
þeir sem kunna best við sig fjarri
upplýsingaóreiðu og skarkala.
Á Búrfelli í Miðfirði býr
kúabóndinn og listamaðurinn
Jón Eiríksson ásamt konu sinni,
Sigurbjörgu Geirsdóttur. Hann er
einn þeirra bænda sem hefur fundið
leiðir til að tjá óreiðu hugans á
skapandi hátt með myndlistinni.
Jón flutti að Búrfelli á sjöunda
ári, þegar foreldrar hans tóku við
búinu. Hann nam búfræði og kláraði
framhaldsdeildina árið 1977. Í
kjölfarið starfaði hann við ýmislegt,
eins og í fiski, múrverki, kennslu og
við ráðunautastörf. Hann tók svo við
Búrfelli árið 1982 og er í dag með
30 mjólkandi kýr, 300 kindur, 30
hross, nautaeldi og nokkra hektara
í kornrækt á hverju ári. Fyrir utan
búskapinn er það listin sem á hug
hans allan.
Vinnugleðin mikilvæg
Jón segir að nauðsynlegt sé að finna
gleðina í vinnunni hvort sem það sé
eitthvað sem snúi að búskap eða
listsköpun.
„Það er málið að þegar maður elst
upp í sveit og er með ræturnar alveg
ofan í jörðinni þá er maður búinn
að þjálfa með sér vinnugleðina.
Auðvitað er þetta oft basl – að vakna
um miðja nótt að hjálpa einhverri
nýbærunni,“ segir Jón, en það sem
heldur honum gangandi eru tengslin
við náttúruna, árstíðaskiptin og
rútínan sem því fylgir.
Þó svo að sauðburður á vorin eða
heyskapur á sumrin krefjist mikillar
yfirlegu, þá er það gefandi og fyrir
Jóni er vinnan ástríða. Það sem
honum finnst líka gott er að geta
lagst þreyttur á koddann eftir að hafa
skilað af sér góðu dagsverki.
„Fólk segir að það eigi alltaf að
vera svo skemmtilegt í fríinu. Ég lít
akkúrat öfugt á þetta – það á að vera
skemmtilegt í vinnunni.“
Lætur tölvur ekki trufla sig
Jón var mjög pólitískur og lagði
sig fram við að fylgjast vel með
málefnum líðandi stundar. Í kjölfar
hrunsins ákvað Jón hins vegar að losa
sig við sjónvarpið og hefur hann ekki
fylgst með því síðan árið 2009. Hann
lætur sér duga að hlusta á útvarp til
þess að fylgjast með fréttum.
„Ég er með útvarp í traktornum,
inni í húsi og svo er ég með útvarp
hérna á vinnustofunni. Jújú, ég
veit alveg nóg um það sem er að
gerast. Svo var spáð alveg rosalegu
veðri árið 2019 og ég var látinn
vita að það þyrfti að slökkva á
öllum rafmagnstækjum því það
yrði svo mikið flökt á rafmagninu.
Það var svo mikið flökt að það var
rafmagnslaust í tvo daga. Úr þessu
kom hjá mér sú þráhyggja fara ekki
í tölvuna og hef ég ekki notað hana
síðan. Konan lætur mig vita ef það er
eitthvað mikilvægt í tölvupóstinum –
en svo er það aldrei neitt mikilvægt.“
Hefur aldrei átt farsíma
Jón hefur heldur aldrei átt farsíma
og eini síminn á bænum er gamli
landlínusíminn. Það er því ekki
hlaupið að því að ná sambandi við
Jón, nema með því að hringja í
heimasímann í hádeginu.
„Það var svo þarna í óveðrinu
2019 að ég var sá eini sem gat hringt
og látið vita af mér því gamli síminn
með koparþræðinum var virkur á
meðan allt hitt hrundi. Sjálfsagt þegar
ég fæ einhvern heilsubrest þá er rétt
að fá sér farsíma fyrir fjölskylduna
svo ég geti tekið lokasímtalið –
nema þegar maður er orðinn svona
gamall þá hefur maður ekkert að
segja.“ Jón segir að með þessu hafi
hann minnkað allt áreiti sem gefur
honum meiri tíma til þess að vinna
við búskapinn og sinna listinni.
„Þegar fólk spyr mig hvernig
ég hafi tíma í allt þetta, segi ég því
að hugsa um tímann sem það
eyðir í símanum, tölvunni og
sjónvarpinu og taka það saman.
Þetta er tíminn minn.“
Hefur ljósmyndað fyrir
Bændasamtökin
Listsköpun Jóns hefst fljótlega eftir að
hann klárar búvísindin og til að byrja
með var hann mikið í ljósmyndum
og að vinna með vatn- og pastelliti.
Þannig er hluti ljósmyndasafns
Bændasamtakanna úr hans smiðju
og líklegt að lesendur Bændablaðsins
hafi oft rekist á myndir eftir hann.
Hann kom einnig að vinnu plakata
Bændasamtakanna sem sýnir hina
fjölmörgu liti íslenskra búfjárkynja.
Fyrir ellefu árum smíðað Jón sér
nýja vélaskemmu og nýtti tækifærið
og tæmdi gömlu vélaskemmuna
á bænum sem hann innréttaði
sem stúdíó. Við þetta sprakk út
listsköpunin og jukust afköstin til
muna. Með betri aðstöðu gat Jón
málað stærri myndir og haft þær
sýnilegar, ásamt því sem hann er
ekki bundinn af því að þurfa að nota
rýmið í eitthvað annað. „Fram að
því málaði ég alltaf annaðhvort inni
í íbúð eða úti í fjósi,“ segir Jón.
Óreiðuaðferð notuð við
listsköpun
Jón segir aðferðina sína vera
svokallaða óreiðuaðferð. Hann sjái
hlutina í óreiðu og reyni að nýta
hana til að skapa eitthvað. Hann
segist fá endalausar hugmyndir
en að liststköpunin sé fyrst og
fremst vinna. „Ég veit ekki hvaðan
hugmyndirnar koma en ég hlusta
mikið eftir orðum og finn fegurðina
sem er úti um allt; í náttúrunni,
litunum og öllu,“ segir Jón.
Hann nýtir tímann sem fer í
bústörf til listsköpunar líka. Við
vélavinnu eða önnur störf sem
krefjast mikillar endurtekningar
getur Jón mótað hugmyndir sem
hann er að vinna. „Þú veist hvernig
það er að að sitja á traktor – maður
fer í hugleiðsluástand. Ég er þá
að hugsa um einhverja mynd og
hvernig ég leysi vandann.“
Jón segist hafa gert þau mistök
í upphafi ferilsins að hafa ekki
tekið upp listamannsnafn og það
sé of seint að gera það núna. Það
listamannsnafn sem hann hefði
viljað taka sér sem ungur maður
er nafnið Búrval, sem er þá
tenging við bæjarnafnið Búrfell
og listamennina Kjarval og Stórval.
Yrði skelfilegt að verða frægur
Árið 2004 opnaði Landsvirkjun
sýninguna Ár og kýr í Blöndu-
virkjun sem var einkasýning á
verkum Jóns. Þar voru sýndar 365
litlar vatnslitamyndir af kúm; ein
kýr fyrir hvern dag ársins.
„Þetta var svo flott opnun að ég
hélt að ég væri að verða listamaður
– passaði mig bara að fara að moka
skít daginn eftir svo ég færi ekki
alveg í listina,“ segir Jón. Hann
hefur annars ekki lagt sig mikið
fram við að halda sýningar, þó svo
að hann myndi gjarnan vilja koma
myndunum sínum fyrir þar sem
þær eru aðgengilegri.
„Draumur minn er að verða ekki
frægur, það væri alveg skelfilegt.
Ég veit líka að svona mikill
súrrealismi og fantasía höfðar ekki
til meirihlutans.“
Hann segir að myndlistinni fylgi
ákveðin klíkustarfsemi. „Ef þú ert
sjálflærður bóndi úti í sveit þá ferð
þú ferð ekkert inn á Kjarvalsstaði.
Kannski fara þeir að hringja í mig
núna frá Kjarvalsstöðum en það
versta er að þeir geta ekki náð í mig
nema þegar ég er inni í hádeginu.“
Keypti sér haugsugu fyrir ágóða
af listaverkasölu
Búskapurinn hefur haft mikil áhrif
á listsköpun Jóns. Þegar verk Jóns
eru skoðuð sést að náttúran og
skepnurnar eru ofarlega í huga
hans. Hann segist líka nýta sér það
Ástvaldur Lárusson
astvaldur@bondi.is
Hundar eru algengt mótíf í myndum Jóns. Hér er ein mynd af eldgoshundi úr hundaseríunni svokölluðu sem telur yfir 250 hunda. Myndir / ÁL
Á Búrfelli í Miðfirði er stundaður búskapur með 30 mjólkandi kúm, 300 kindum og myndlist sem aukabúgrein.
Jón Eiríksson bóndi og myndlistarmaður málar meðfram bústörfum:
Listamaðurinn í fjósinu
– Djassar með pensli á kvöldin