Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1939, Blaðsíða 44

V A K A 2. árg. . Jan.-marz 1939
og mun aldrei geta átt sér stað,
nema landnemarnir leggi nokkuð
á sig. Hér á sér stað landnám í
vissum skilningi. Það er fram-
kvæmt í þágu einstaklinga og
heildar, þess vegna hljóta hæði
einstaklingarnir og heildin að
bera byrðarnar af því sameigin-
lega.
Ef til vill segja einhverjir, að
það sé ekki fýsilegt fyrir unga
menn að eyða tíma og starfs-
orku til þessara hluta, samtímis
því sem jarðir, er áður voru
byggðar, leggjast í auðn. En því
er til að svara, að hér gegnir allt
öðru máli. Aðstaða til búreksturs
á afskekktum jörðum, illa rækt-
uðum, einangruðum og erfiðum,
er svo gerólík þeirri aðstöðu, sem
skapast í fjölmennum byggða-
hverfum, reistum við þau skil-
yrði, er áður getur, að þar getur
ekki verið um neinn samanburð
að ræða.
í byggðahverfunum yrði eink-
um lögð stund á nautgriparækt
og mjólk því aðalframleiðsluvar-
an. Markaður fyrir mjólkurvörur
er nægur enn. Smjörvöntun er nú
svo mikil, að ekki er hægt að
blanda smjörlíki með smjöri eins
og lög mæla fyrir. Framleiðslu
á mjólkurdufti, sem síðan væri
einkum notað til brauðgterðar,
ætti að hefjast í stórum stíl. Með
því vinnst tvennt: Aukinn mark-
aður fyrir innlenda framleiðslu
og ein aðalfæðutegund okkar
gerð hollari og bætiefnaríkari.
Sætir mikilli furðu, hvílíkt tóm-
læti ríkir um það mál. Garðrækt
42
yrði mikið stunduð í byggðahverf-
unum, ennfremur loðdýrarækt,
og margskonar iðnaður mundi
rísa þar upp. Þá má og nefna hey-
mjölsvinnslu, sem aðrar þjóðir
eru nú farnar að stunda með góð-
um árangri. Er full ástæða til
fyrir okkur íslendinga að gefa
rækilega gaum að þeirri nýjung.
Með framleiðslu heymjöls ætti
að vera hægt að taka að miklu
leyti fyrir innflutning á erlendu
kraftfóðri, samtímis því, sem hér
er hafin ný framleiðslugrein.
Eitt af stærstu atriðunum í
sambandi við stofnun byggða-
hverfanna, eru byggingamál
þeirra. fslenzka þjóðin er undir
þá sök seld, að eiga ekki í landi
sínu haldgóð byggingarefni. Af
þeim ástæðum verða varanlegar
byggingar tilfinnanlega dýrar.
Lengst af hefir þjóðin reist megin
þorra húsa sinna úr torfi, grjóti
og timbri. Þær byggingar eru ekki
endingargóðar. Hver kynslóð hef-
ir orðið að reisa sér hús og í það
eyðzt meira fé og starfsorka en
góðu hófi gegnir. Á yfirstandandi
öld fékk þjóðin meira fé handa
á milli en hún átti áður að venj-
ast. Eitt af því, sem hún vildi
veita sér fyrir fjármunina, voru
varanleg hús, sem gengið gætu í
arf til óborinna kynslóða. En ég
hygg, að í þessu efni höfum við
ekki gætt hófs. Það er auðvitað
gott að eignast endingargóðar
byggingar, en það er því aðeins
æskilegt, að hægt sé að veita sér
þau gæði, að það sé þjóðinni