Vaka : tímarit um þjóðfélags- og menningarmál - 01.03.1939, Blaðsíða 46

VAKA 2. árg. . Jan.-marz 1939
reist hafa verið, hefir meginhluta
styrksins verið varið til húsabygg-
inga en ræktunin látin sitja á
hakanum. Fyrir því verða þessi
býli aldrei jafn byggileg og ella
gæti orðið. Verðmæti bygging-
anna hefir aldrei verið í réttu
hlutfalli við verðmæti landsins
og þær því jörðinni ofviða. Og
þess eru e. t. v. dæmi, að með ný-
býlisstofnun hafi fremur verið
seilzt eftir því að búa í nýju húsi,
en tryggja afkomu sína með sjálf-
stæðri þátttöku í framleiðslu-
störfum. Til landnáms þarf fyrst
og fremst að velja dugandi, at-
orkusamt fólk, sem fúslega tekur
á sig byrjunarörðugleika land-
nemans og markvíst býr sig undir
að verða sjálfstætt og óháð.
Vera má, að einhverjir komi
til, sem segja að byggingar úr
torfi, timbri og járni verði ekki
ódýrari en varanlegar steinbygg-
ingar, þegar allt kemur til alls.
Að þessu sinni er ekki rúm til að
ræða þetta atriði ýtarlega hér,
en það mun óhætt að fullyrða, að
þessi staðhæfing hefir ekki við
rök að styðjast. Sveinbjörn Jóns-
son byggingameistari hefir nokk-
uð rætt þetta mál og fært gild
rök að því, að hægt er að byggja
húsakynni í sveitum landsins, er
yrðu ódýrari en þau, sem nú eru
reist þar að tilhlutun þess opin-
bera. Og það væri a. m. k. full
þörf á að gera fleiri og víðtækari
tilraunir í þessu efni, en nú er
gert.
Nú skal látið útrætt um þetta
mál að sinni. Fyrir mér vakir
44
nokkuð hið sama og höfundur
Hávamála túlkar í erindinu, sem
ég hefi valið að einkunnarorðum
fyrir þessari grein. Hver og einn
einstaklingur verður að bjargast
fyrst og fremst vegna eigin at-
orku og hagsýni. Það er ekki
hraustum mönnum og vinnufær-
um samboðið, að varpa allri á-
hyggju um eigin hag og afkomu
upp á aðra. Ónotaðir möguleikar
íslands kalla á nýja landnáms-
menn. Hið opinbera á að rétta
hér fram örvandi hönd, en krefj-
ast samtímis mikils af einstak-
lingunum, landnámsmönnunum.
Og hvorugur þessi aðili má gera
sér í hugarlund, að á fyrstu árun-
um geti allt leikið í lyndi, að allt
sé hægt að veita sér og allar kröf-
ur verði uppfylltar. Meginhugs-
unin, sem á að móta störf þeirra
og framkvæmdir, á að vera sú,
að „bú es betra en biðja sé“ og
„blóðugt es hjarta þeims biðja
skal sér í mál hvert matar“. —
Sjálfstæð þátttaka í framleiðslu-
störfunum, þótt í smáu sé, á að
vera metnaðarmál dugandi
manna. Með því vaxa þeir og
verða menn að meiri, og komast
hjá hinu ömurlega hlutskipti
þurfamannsins.
Ég hefi vakið máls á þessu í
Vöku, af því að mér finnst eðlilegt
að Vökumenn íslands haldi hátt
á lofti þeim sjónarmiðum, sem
þessi grein er rituð út frá. Hér
er um að ræða aðkallandi mál,
sem þjóðin á að geta sameinazt
um án tillits til skiptingar í póli-
tíska flokka, og hér er þörf á