Tímarit lögfræðinga - 01.04.2017, Qupperneq 52

50
verður að horfa til þess að landsvæðið er ekki líklegt byggingarland. Að
öllu þessu virtu er ekki fallist á að stefnendur eigi rétt til bóta vegna þeirra
kvaða sem leiða af 33. og 36. gr. vegalaga.“
Í dómi Hæstaréttar þar sem ekki er vísað til forsendna héraðsdóms
segir:
„Í málinu hefur stefndi borið því við að vegsvæðið gegnum land áfrýjenda,
sem umlukið sé girðingu, sé að meðaltali þrengra en þeir 40 m, sem eignar-
námsbætur hafi þegar verið greiddar fyrir. Gegn þessu hafa áfrýjendur ekki
fært fram haldbær andmæli. Til þess verður og að líta að samhliða því að
nýr vegur var gerður um jarðir áfrýjenda var lagður þar niður eldri vegur.
Þótt hann sé enn til er óumdeilt að hann sé ekki lengur ætlaður umferð að
öðru leyti en sem reiðvegur, svo og til rekstrar búfjár. Honum fylgja því
ekki lengur þau eignarhöft á landi áfrýjenda, sem leiddu af ákvæðum 33.
gr. þágildandi vegalaga, en sams konar höft stafa nú af hinum nýja vegi.“
Af þessu verður ekki ráðið að Hæstiréttur taki efnislega afstöðu til
þess álitaefnis sem laut að stærð hins eignarnumda.
Í dómi Hæstaréttar frá 15. júní 2017 í máli nr. 193/2017 (Kröflulína 4
og 5) var fjallað um lögmæti ákvörðunar atvinnuvega- og nýsköp-
unarráðuneytisins frá 14. október 2016 um heimild Landsnets til að
framkvæma eignarnám til ótímabundinna afnota vegna lagningar
tveggja 220 kV háspennulína frá Kröflu að Þeistareykjum, Kröflulínu 4
og 5. Í málinu var því meðal annars borið við af hálfu eignarnámsþola
sem kröfðust ógildingar ákvörðunarinnar að ekki væri þörf fyrir
þá miklu flutningsgetu sem ráðgerð væri og í stað tveggja 220 kV
flutningslína dygði ein slík eða tvær 120 kV línur. Ekki var fallist á að
flutningsþörf væri ofmetin og því þörf á því að taka land eignarnámi
undir tvær 220 kV háspennulínur.
Það er skýrt af dómaframkvæmd að eignarnám getur tekið bæði
til beinna og takmarkaðra eignarréttinda, svo sem leiguréttinda og
veðréttinda, og fær það jafnframt stoð í 3. gr. laga um framkvæmd
eignarnáms. Sem dæmi má nefna að ef fasteign er tekin eignarnámi
njóta eigandinn, leigutaki, veðhafar og eftir atvikum aðrir sem verða
fyrir tjóni réttar til fullra bóta í samræmi við 72. gr. stjórnarskrárinnar.
Á þetta reyndi í nýlegum dómi Hæstaréttar frá 15. október 2015 í máli nr.
306/2015 (Umferðarréttur við Laugaveg II). Vegna deiliskipulags, sem
gerði ráð fyrir umferðarrétti yfir baklóð áfrýjanda við Laugaveg, hafði
Reykjavíkurborg tekið ákvörðun um eignarnám umferðarréttar um
lóðina. Áfrýjandi hélt því meðal annars fram til stuðnings kröfu sinni
um ógildingu ákvörðunarinnar að sveitarstjórn væri á grundvelli