Tímarit lögfræðinga - 01.04.2017, Blaðsíða 78

76
ástæðum, afleiðingum og umfangi heimilisofbeldis á Íslandi.13 Nefndin
túlkaði niðurstöður rannsóknarinnar svo að heimilisofbeldi væri
alvarlegt og útbreitt vandamál hér á landi og væri að finna í öllum
þjóðfélagshópum.
Nefndin, sem fékk það hlutverk að huga að forvörnum og fræðslu,
lagði sömu skilgreiningu á hugtakinu „heimilisofbeldi“ til grundvallar
í vinnu sinni og nefndin frá 1994 hafði gert.14 Hún lýsti þó þeirri skoðun
sinni að æskilegt væri að rýmka skilgreininguna þannig að hún næði
jafnframt til ofbeldis gagnvart börnum á heimili. „Allt ofbeldi þar
sem börn eru á heimili [er] jafnframt ofbeldi gagnvart börnum“, segir
þar orðrétt. Nefndin lagði til að endurskoðuð yrðu tiltekin ákvæði í
barnalögum og lögum um félagsþjónustu sveitarfélaga og að fræðsla
yrði efld um orsakir og afleiðingar heimilisofbeldis ásamt fræðslu um
hjálparúrræði fyrir brotaþola og gerendur. Faghópar, sem þolendur
heimilisofbeldis leita til, fengju nauðsynlega starfsþjálfun, komið yrði
á fót aðgerðamiðstöð vegna heimilisofbeldis og gerendum boðin hjálp.
Jafnframt tók nefndin undir tillögur hinna nefndanna tveggja, sem
störfuðu samhliða henni, um úrbætur á refsi- og réttarfarslöggjöf, og
er gerð nánari grein fyrir þeim hér á eftir.15
Nefndin, sem fékk það hlutverk að skoða meðferð heimilis-
ofbeldismála hjá lögreglu, skyldi m.a. gera tillögur um úrbætur á
refsi- og réttarfarslöggjöf í því sambandi.16 Hún lagði til grundvallar
sömu skilgreiningu á hugtakinu „heimilisofbeldi“ og nefndin frá 1994
hafði gert, en tók fram að ekki þætti rétt í þessu sambandi að einskorða
ofbeldishugtakið við líkamlegt ofbeldi í hinni þrengri merkingu
refsiréttar, heldur skilgreina það svo rúmt að undir það gætu fallið
verknaðir þar sem reyndi á nauðung, frelsissviptingu, ofsóknir og
hótanir. Sagði ennfremur að til heimilisofbeldis gætu einkum talist
líkamsmeiðingar, sbr. 217. og 218. gr. hgl., húsbrot, ofsóknir og hótanir,
sbr. 231., 232. og 233. gr. hgl. og nauðgun, sbr. 194. gr. hgl., en einnig
13 Í kafla 1.3 (Eldri íslenskar rannsóknir) er vitnað til fyrstu rannsóknar, sem gerð var á
heimilisofbeldi hér á landi. Hana framkvæmdu Hildigunnur Ólafsdóttir afbrotafræðingur,
Sigrún Júlíusdóttir félagsráðgjafi og Þorgerður Benediktsdóttir lögfræðingur. Fjallað er
um rannsóknina, framkvæmd hennar og niðurstöður í greininni „Ofbeldi í íslenskum
fjölskyldum“, sem birtist í Geðvernd, ársriti Geðverndarfélags Íslands, 1982, bls. 7–32.
14 Skýrsla dómsmálaráðherra um forvarnir gegn heimilisofbeldi, hjálparúrræði fyrir
þolendur og meðferðarúrræði fyrir gerendur, sbr. þskj. 1382, 711. mál, 122. löggjafarþing
(1997–1998).
15 Niðurstöður nefndarinnar og tillögur er að finna í 7. kafla (Niðurstöður nefndarinnar
og tillögur).
16 Skýrsla dómsmálaráðherra um meðferð heimilisofbeldismála hjá lögreglu, sbr. þskj.
1383, 712. mál, 122. löggjafarþing (1997–1998). Sjá einkum V. kafla (Löggjöf).