Læknablaðið - 01.10.2022, Qupperneq 16

444 L ÆKNABL AÐIÐ 2022/108
R A N N S Ó K N
20% þeirra eldri. Það er nokkuð sambærilegt við það hlutfall sem
erlendar rannsóknir hafa komist að, þar sem hlutfallið hefur verið
á bilinu 18-35%.6,8,9 Vísbendingar eru um að algengi sykursýki 2 í
almennu þýði sé mun hærra meðal eldri einstaklinga.5 Hafa þarf
í huga að sykursýki er verulega vangreindur sjúkdómur og má
því gera ráð fyrir að mun fleiri í þýðinu séu ógreindir.24,25 Hlutfall
einstaklinga með sykursýki í eldri hópnum hækkaði á tímabil-
inu en ekki í yngri hópnum. Erlendar rannsóknir hafa bent á það
að hlutfall yngri einstaklinga með brátt hjartadrep sem eru með
sykursýki fari hækkandi.6,9 Sykursýki er mikilvægur áhættuþáttur
hjarta- og æðasjúkdóma en einstaklingar með sykursýki eru í tvö-
falt meiri hættu á að fá kransæðasjúkdóm samanborið við einstak-
linga sem ekki eru með sykursýki.26 Burtséð frá aldri fer algengi
sykursýki hækkandi hér á landi og um allan heim.5,27
Skráningin meðhöndlaður háþrýstingur var notuð til nálgunar
á raunverulegri stöðu áhættuþáttarins háþrýstingur en vera kann
að sumir séu ógreindir eða ekki á lyfjameðferð.28,29 Því má gera
ráð fyrir að í raun séu fleiri með háþrýsting en eru meðhöndlaðir.
Einstaklingar með meðhöndlaðan háþrýsting í yngri aldurshópn-
um voru 35% en það er aðeins lægra hlutfall en það hlutfall sem
erlendar rannsóknir hafa komist að, sem hefur verið á bilinu 38-
73%.6,8,9 Meðhöndlaður háþrýstingur var algengari í eldri aldurs-
hópnum samanborið við yngri hópinn. Rannsóknir hafa sýnt
fram á hækkandi hlutfall háþrýstings meðal ungra sjúklinga með
brátt hjartadrep en ekki var sýnt fram á hækkandi hlutfall í yngri
aldurshópi þessarar rannsóknar.6,911
Offita var algengari í yngri aldurshópnum samanborið við
þann eldri og náði til nær helmings yngri einstaklinga með hjarta-
drep, sem er talsvert hærra en þau 35-37% sem Yang og fleiri
sýndu fram á í rannsóknum sínum.8 Þetta er einnig mun hærra
en hlutfall einstaklinga í almennu þýði með offitu á Íslandi, sem
nemur 22,2%.5 Stórt hlutfall einstaklinga höfðu líkamsþyngdar-
stuðul yfir 25,0 kg/m2 eða sem nemur 83% yngri einstaklinga og
80% eldri einstaklinga. Þetta líkist niðurstöðum úr faraldsfræði-
rannsókn kransæðasjúkdóma á Íslandi þar sem kom fram að hlut-
fall Íslendinga í almennu þýði með líkamsþyngdarstuðul yfir 25,0
kg/m2 voru um 80%. Líkamsþyngdarstuðull Íslendinga hefur far-
ið hækkandi en hvorki mátti sjá þá hækkun meðal yngri né eldri
aldurshópsins.530
Sykursýki og meðhöndlaður háþrýstingur var algengari með-
al kvenna í yngri aldurshópnum samanborið við karla, en þetta
er í samræmi við þær erlendu rannsóknir sem kannað hafa stöðu
ungra einstaklinga með hjartadrep en þar eru háþrýstingur og
sykursýki algengustu áhættuþættir ungra kvenna.6, 9
Eins og vænta mátti voru lifunarhorfur yngri sjúklinga betri en
þeirra eldri. Eldri sjúklingar voru líklegri til að láta lífið, af öllum
orsökum og vegna hjarta- og æðasjúkdóma, innan árs frá fyrsta
áfalli, en aldur er einn veigamesti þátturinn sem ákvarðar horfur
þeirra sem eru með kransæðastíflu.
Helstu styrkleikar rannsóknarinnar eru að rannsóknin tekur
til allra hjartaþræðinga sem framkvæmdar voru á afmörkuðu
tímabili hjá heilli þjóð. Gögnunum sem notuð voru um áhættu-
þætti einstaklinga var safnað í rauntíma. Samsvaranir má finna í
niðurstöðum sambærilegra erlendra rannsókna.
Þrátt fyrir að rannsóknin hafi náð til heillar þjóðar, hefði þurft
stærri rannsóknarhóp og lengra rannsóknartímabil til að sýna
mun á milli hópa ef hann er til staðar. Sem dæmi hvað varðar
nýgengi bráðs hjartadreps í eldri aldurshópnum, voru vikmörk-
in mjög víð. Aðrar takmarkanir rannsóknarinnar voru að ekki
var unnt að rannsaka ættarsögu sjúklinga, en það að eiga fyrstu
gráðu ættingja með sögu um hjartadrep fyrir 65 ára aldur er talið
auka áhættuna á hjartadrepi hjá viðkomandi.31 Í íslensku rann-
sóknunum á einstaklingum 40 ára og yngri með brátt hjartadrep
var áætlað að ættarsaga væri með algengustu áhættuþáttum
þessa aldurshóps.11,12 Upplýsingar um ættarsögu var ekki að finna
í gagnagrunninum og voru því ekki aðgengilegar. Áhættuþættina
háþrýstingur og blóðfituröskun var einungis hægt að skoða út frá
meðhöndlun eða lyfjanotkun og því voru þessar skráningar notað-
ar sem nálgun við raunverulega stöðu þessara áhættuþátta.
Samantekt
Ekki var hægt að sýna fram á breytingu á nýgengi hjartadreps
meðal yngri einstaklinga á rannsóknartímabilinu og var STEMI
algengari gerð hjartaáfalls þessa aldurshóps. Yngri einstaklingar
með hjartadrep hafa aðra áhættuþætti en þeir eldri. Þeir eru með
hærri líkamsþyngdarstuðul og reykingar eru mun algengari með-
al þeirra samanborið við eldri einstaklinga með hjartadrep og
einnig þjóðina í heild. Það er mikilvægt að kanna hvað orsakar
þennan mikla mun á algengi reykinga og offitu milli aldurshópa.
Kanna þyrfti hvort forvarnaraðgerðir nái ekki til þessa aldurs-
hóps eða hvort aðrar skýringar liggi þarna að baki. Í framtíðinni
væri áhugavert að kanna hvort ungir einstaklingar sem hafa feng-
ið brátt hjartadrep nái að draga úr áhættuþáttum eftir áfallið og
íhuga hvernig væri hægt að ná betur til ungs fólks með forvörn-
um. Forvarnaraðgerðir fyrir yngri einstaklinga gætu stuðlað að
bættum lífsstíl og lægri tíðni hjartadreps líkt og áður hefur gerst
í eldri aldurshópum.
Greinin barst til blaðsins 6. apríl 2022,
samþykkt til birtingar 12. september 2022.