Arkitektúr og skipulag - 01.04.1988, Page 56

áhrif á atvinnumál, félagsmál, húsnæðismál,
menningarmál, heilbrigðismál og ekki síst um-
hverfismál. Öll þessi mál eru hápólitísk og
hljóta að valda ágreiningi. En auk þess gæti
það verið ágreiningsefni að hve miklu leyti á að
nota aðalskipulag til að móta þróun í þessum
málum. Víðast hvar í heiminum hafa menn þó
hallast að því í auknum mæli að nota aðal-
skiþulag sem stjórntæki til þess m.a. að ná
fram félagslegum markmiðum.
DAGLEGT LÍF FÓLKS.
Áður en hafist er handa við sjálft skipulagið
þurfa menn því að hafa mótað hugmyndir um
ýmsa hluti sem brenna á fólki í daglegu lífi.
Hér má nefna stefnu í skólamálum. Ætla menn
að bæta þar úr? Á að stefna að fullum skóla-
degi í einsetnum skólum eða eiga skólar að
vera áfram tvísetnir og skólatími yngstu barna
3-4 tímar? Hver er stefna borgarinnar í málefn-
um aldraðra? Ætlar borgin að byggja eða
gangast fyrir byggingu sérhannaðs húsnæðis
fyrir aldraða, eða á hver að bjarga sér sjálfur?
Stefnir borgin að því að fullnægja þörf fyrir
dagvistir barna innan einhvers ákveðins tíma?
Út frá því sem nú var talið verður það að-
alskipulag, sem samþykkt var í borgarstjórn,
aö teljast frekar ófullkomið. Að vísu er í grein-
argerð skipulagsins allgóð úttekt á þróun ým-
issa þeirra mála, sem nefnd voru hér að ofan,
á undanförnum árum og ástandinu í dag. En
mjög mikið vantar á stefnumörkun.
FJÁRHAGSLEGAR FORSENDUR
- FRAMKVÆMDAÁÆTLUN.
Annar galli á þessu skipulagi er sá að sá kafli,
sem fjallar um fjárhagslegar forsendur þess, er
of almennur og ómarkviss. f rauninni er engin
tilraun gerð til þess að meta þessa þætti né
heldur að marka þar neina stefnu, nema að
örlitlu leyti varðandi umferðarframkvæmdir.
Enginn veit hversu miklu fé verður hugsanlega
variö til umhverfismála eða til þess að bæta
aðstöðu skólabarna og unglinga í borginni á
næstu árum. Engin framkvæmdaáætlun er
heldur til sem segir til um hver forgangsröðin
skuli vera. Auðvitað er ekki raunhæft að gera
nákvæma fjárhags- og framkvæmdaáætlun til
20 ára, en mikilvægt er að verkefnum sé raðað
í forgangs- eða tímaröð í samræmi við áætlanir
skipulagsins og að yfirvöld geri sér grein fyrir
því, hve mikið framkvæmdir muni kosta.
UMFERÐARMÁL.
Umferðarmálin eru sem eðlilegt er mjög fyrir-
ferðarmikil í þessu aðalskipulagi. Raunar má
segja að einungis hér hafi verið mótuð nokkuö
skýr stefna með fjárhags- og framkvæmda-
áætlun. En þá vill svo illa til að sú stefna er
röng. Einkabílar eru látnir hafa algjöran for-
gang, og skipulagiö gengur út á að leyfa sem
flestum einkabílum að aka fram og aftur um
borgina á sem mestum hraða. Engin tilraun er
gerð til þess að búa í haginn fyrir almennings-
samgöngur. Þess vegna er gert ráö fyrir dýr-
um og fyrirferðarmiklum umferðarmannvirkj-
um sem í mörgum tilfellum sþilla umhverfinu
stórlega, og aukinni umferð fylgir aukin slysa-
hætta og aukin loftmengun, en nýlegar athug-
anir hafa sýnt að loftmengun á vissum stöðum
í Reykjavík er meiri en í mörgum borgum Evr-
ópu. Goðsögnin um að Reykjavík sé hreinasta
höfuðborg Evrópu er því orðin að öfugmæli.
Fallegum svæðum eins og Fossvogsdalnum
skal fórnað á altari umferðarhraða og Öskju-
hlíðin skal skorin frá strandlengjunni (Foss-
voginum, Nauthólsvík) og íbúðasvæðunum. Ef
þessar áætlanir um umferðarmannvirki ná
fram að ganga dregur það úr möguleikanum á
því að byggja upp samfellt útivistarsvæði sem
næði frá miðbæ að Elliðavatni. En eins og sí-
aukin notkun Elliðaárdalsins sannar eru slík
heildstæð útivistarsvæði ómetanlegar perlur í
borgarlandslagi.
BETRI KOSTUR í UMFERÐAR-
MÁLUM.
Betri kosturinn í stefnumótun umferðarmála er
sá að reyna eftir megni að draga úr umferð
einkabíla og auka almenningssamgöngur eftir
því sem kostur er. Þetta er hægt að gera með
samvirku átaki, þannig að saman fari skyn-
samleg skipulagning umferðarmannvirkja og
uppbygging almenningsvagnakerfis í borginni.
Hér má draga lærdóm af reynslu annarra þjóða
og samfélaga, sem hafa lengri reynslu af of-
þenslu í notkun einkabíla en við. Meira að
segja í Bandaríkjunum hafa yfirvöld víða séð
þann kost vænstan að skipuleggja sérstakar
herferðir til þess aö draga úr einkabílanotkun
og beina umferðinni í almenningsfarartæki. Þar
hafa menn drukkið hinn beiska bikar einkabíl-
ismans í botn.
56