Arkitektúr og skipulag - 01.06.1989, Blaðsíða 50

Winnipeg 1875, er fyrstu íslensku innflytendumir komu, íbúafjöldi um
3.700.
Buill-up.
Winnipeg 1913.íbúafjöldi um 140.000.
margardæturog hlutu fjölbýlishús hans nöfn dætranna. Þannig
kemur það mörgum Islendingum spánskt fyrir sjónir að rekast
á fjölbýlishús i Norður-Ameríku sem heita nöfnum eins og
Hrefna Apartments eða Kolbrún Apartments. Þó hafa ekki
allir verið sáttir við þessa kvenkenningu á fjölbýlishúsum, því
er einnig að finna fjölbýlishús í Winnipeg sem ber hið virðulega
nafn Harald Apartments. Víðar var þó leitað að nöfnum og
voru þau oft af þjóðlegum toga, eins og t.d. Alfhóll, Markland
eða Vinborg.
Arin frá aldamótum og fram að fyrri heimsstyrjöldinni voru
mestu uppgangsár í byggingariðnaðinum og fjölmargir íslenskir
athafnamenn komu fram á sjónarsviðið. Flestir þeirra áttu það
sameiginlegt að hafa komið blásnauðir að heiman í leit að betri
framtíð til handa sér og sínum. Þetta voru tímar mikilla
möguleika og með skynsemi og mikilli vinnu var hægt að
öðlastfjárhagslegtsjálfstæðiogjafnveleinhverauðæfi. Sumir
urðu vellríkir á þessu byggingarbasli og meðal annars gengu
tröllasögur um auðæfi þessara manna hér á landi. Tveir úr
þeim hópi voru t.d. Þorsteinn Oddsson og Ásmundur
Jóhannsson sem þó nýttu auð sinn m.a. í þágu íslenskrar
menningar vestanhafs. Nokkrir hlutu skjótfenginn gróða,
bárust mikið á og ýttu þannig undir sögusagnir sem bárust
heim á gamla Frón.
í upphafi má segj a að framkvæmdir íslendinga beinast fyrst og
fremst að ákveðnum borgarhluta eða hverfi í Winnipeg, þ.e.a.s.
í The West End sem er hverfi norðan við Portage Avenue,
megingötu borgarinnar í aust-vestlæga átt. Þar bjuggu íslend-
ingar við og í nágrenni Sargent Avenue, þar byggðu þeir sér
einbýlis- og fjölbýlishús, kirkju og félagheimili, höfðu sínar
hverfisverslanir og krár og alls staðar var töluð íslenska. I
þessu umhverfi sem um margt hefur eflaust minnt á ítalskt eða
kínverskt hverfi í nútímastórborgum, hófu menn sín fyrstu
skref á sviði bygginga- og verktakastarfsemi.
Við athugun á byggingum byggðum af Islendingum kemur í
ljós að á árunum 1900-1914 er mikill meirihluti þeirra byggður
í námunda við aðalbúsetusvæði þeirra þar vestra. Fyrst eftir
seinni heimsstyrjöldina fara þeir að byggja víðar í borginni í
einhverjum mæli. Einnig má flokka byggingamar í nokkra
hópa út frá t.d. fjármagnskostnaði, byggingartæknilegum
atriðum og arkitektónískum sjónarmiðum. Ekki verður farið
djúpt í þessaflokkun í þessu greinarkomi, en þóreynt að drepa
á þau. Þó ætti lesendum kannski að vera ljóst eftir þeirri röð
sem flokkamir voru taldir upp, hver voru meginsjónarmið
byggingamanna þeirra tíma. B
48
ARKITEKTÚR OG SKIPULAG