Arkitektúr og skipulag - 01.09.1990, Blaðsíða 39

HUGUM AÐ HEILDINNI -
BYGGJ U M ÞÉTT!
PETTER NÆSS
er sérfræðingur við norsku rannsókna-
stofnunina í skipulagi bæja og
héraða(NAMIT).
SKIPULAG B/€JA - VANR/EKTUR
ÞÁTTUR í UMHVERFISVERND
Frá því farið var að gefa meiri gaum
að umhverfismálum hafa verið sett mörg
markmið, bæði alþjóðleg og af einstökum
þjóðum, þar sem lögð er áhersla á að
meira tillit sé tekið til náttúru og umhverfis.
Mörg þessara markmiða hafa það að
leiðarljósi að draga úr umhverfisvanda-
málum sem hafa orðið til vegna þess
hvernig við höfum skipulagt bæi og þéttbýli.
Aukin landrýmisþörf og dreifing á
íbúðar- og atvinnusvæðum hefur leitt til
þess að við höfum orðið meira og meira
háð notkun bifreiða. Bandaríkjamaðurinn
Richard Register kallar þessa stjórnlausu
þróun „The Auto Sprawl Syndrome" en hún
hefur farið harkalega með útivistarsvæði,
landbúnaðarsvæði og náttúruverndar-
svæði, þ.e.a.s. svæði sem æskilegt hefði
verið að vernda. Ef við viljum taka
Brundtlandskýrsluna og stefnummörkun
norska Stórþingsins um umhverfisvernd
alvarlega, þá verðum við að beina þróun
þéttbýlis inn á aðrar brautir.
Hingað til hafa norskir stjórnmálamenn í
áhrifastöðum ekki tekið þessar breytingar
alvarlega. Ef til vill er það vegna þess að
umhverfisvernd er ennþá helst á
Pappírnum. í raun og veru kemur í Ijós að
markmiðum á þessu sviði er ekki fylgt eins
vel eftir og t.d. markmiðum á sviði
ve9amála um auknar vegaframkvæmdir í
ibúðarhverfum. Ég held hins vegar að
breyting muni eiga sér stað og að um-
hverfisvernd verði tekin alvarlega.
Því fleiri vistfræðileg aðvörunarljós sem
"blikka", því erfiðara verður að leiða
umhverfisvandamál hjá sér.
37
HVERNIG VÆRI AÐ TAKA
UMHVERFISVERND ALVARLEGA?
Þessi spurning liggur að baki margra
ára norsku þverfaglegu rannsóknar-
verkefni sem ber nafnið „þéttbýlisþróun
sem fellur vel að náttúru og umhverfi"
(Naturogmilj0vennligtettstedsutvikling“
NAMIT), sem Norska rannsóknarstofnunin
í bæja- og héraðarannsóknum vinnur í
samvinnu með sjö öðrum rannsóknast-
ofnunum. í þessu rannsóknarverkefni
hefur verið reynt að skilgreina hvaða
afleiðingar það hefði á landnotkun og
þróun bæja og þéttbýlis ef þau
náttúruverndarmarkmið sem er að finna í
Brundtlandskýrslunni, stefnumörkun
norska þingsins og í greinargerðum
Norrænu ráðherranefndarinnar (Nordisk
ministerrád) væru höfð að leiðarljósi.
Þau nýju þróunarmarkmið sem hér er
um að ræða og hafa verið notuð á
athugunarsvæðunum í Borre, Þrándheimi,
eystri Malvik og Sogndal eru eftirfarandi:
- draga sem mest úr orkunotkun og meng-
un sem hefur áhrif á landsvísu og á
alþjóðavettvangi
- vera þjóðhagslega hagkvæm
- minnka staðbundinn hávaða og mengun
- gefa góða möguleika á útivist/útiveru
- varðveita landslag ogmenningarverðmæti
- stuðla að velferðar- / félagslegum
markmiðum.
-vernda lifandi auðlindir.
L