Arkitektúr og skipulag - 01.09.1990, Blaðsíða 27

má nefna aö það er ein okkar aðalröksemd
í því máli að raska ekki með vanhugsuðum
aðgerðum eða aðgerðarleysi viðkvæmu
jafnvægi náttúrunnar í umhverfi okkar.
Hreint land, loft, vatn og ómenguð
matvæli eru alls ekki lengur sjálfsagðir hlut-
ir þó að það sé sem betur fer svo á Islandi
og verði vonandi um ókomna tíð.
Heilsuhraust þjóð,- í fögru landi, sem að
meðaltali verður allra þjóða elst hefur fram
að bjóða hluti sem eru ekki bara verðmætir
í óeiginlegum skilningi heldur geta verið
undirstaða efnalegrar velferðar þjóðarinnar
til langframa ef rétt er á haldið.
Til þess að svo verði þarf að marka
sjálfstæða stefnu í kynningarmálum á
alþjóðavettvangi. Slík stefna þarf að
útfærast á skipulegan hátt þannig að hún
undirstriki sérstöðu lands og þjóðar í hug-
um útlendinga.
Jákvæð ímynd íslands getur síðan
orðið til að styrkja hverskyns sölustarf
íslenskra fyrirtækja á erlendum vettvangi
og jafnframt aukið áhuga útlendinga á
ferðalögum til landsins og á því að leita eftir
þjónustu hér á landi.
Aiþjóðlegt frumkvæði í að stuðla að
hreinna umhverfi, heilbrigðara lífi og
skynsamlegri nýtingu náttúruauðlinda hæfir
landinu, vörum þess og þjónustu og styður
fyrirtæki í markaðssókn erlendis, hvort sem
er í matvæla- eða ferðaiðnaði.
í þeirri samkeppni sem íslensk
fyrirtæki eiga í á matvælamarkaði er ímynd
hreinleika mikils virði og getur ráðið vali
neytenda. Á sama hátt mun slík ímynd
auka áhuga ferðamanna á að heimsækja
landið, sem bæði eykur áhuga á íslenskum
vörum, jafnframt því að leggja grundvöll að
áhugaverðri atvinnustarfsemi í
ferðamannaþjónustu.
íslensku útflutningsfyrirtækin hafa gert
sér grein fyrir þessu og þess eru ánægjuleg
dæmi að einstakar vörutegundir njóti mikils
og verðskuldaðs álits á markaði byggt á
jákvæðri ímynd íslands sem ómengaðs
lands. Hver vara sem nær slíkum árangri
styður við bakið á öðrum íslenskum
vörutegundum vegna jákvæðra tengsla og
markmiðið hlýtur að verða að nafnið ísland
eða íslenskt veki sjálfkrafa jákvæð
viðbrögð erlendra kaupenda.
Skynsamleg skipulagning ferða-
þjónustu getur ef rétt er á haldið styrkt
grundvöll dreifðrar byggðar í landinu.
Ánægjulegasti vaxtarbroddur í ferðaiðnaði
undanfarinna ára er ferðaþjónusta bænda.
Þar eru vaxtarmöguleikar mjög verulegir og
langt frá því að vera tæmdir.
Þvert á móti ætti það að vera
stefnumál bændasamtaka og stjórnvalda
að auka verulega þessa starfsemi, sem
getur bæði verið arðvænleg aukabúgrein
einstakra bænda og þjóðhagslega mjög
áhugaverð starfsemi.Vegna nauðsynlegs
samdráttar í búskap landsmanna hafa þær
aðstæður skapast að nú er bæði til vannýtt
vinnuafl og húsnæði víða í sveitum lands-
ins, sem með litlum tilkostnaði mætti breyta
þannig að kæmi ferðastarfsemi að gagni.
Það er nánast samdóma álit þeirra
sem reynt hafa að vart finnist betri
næturstaðir ferðamanna á byggðu bóli en
þeir sem ferðaþjónusta bænda býður.
Við eigum fremur að efla slíka
gistiþjónustu, sem undirstrikar sérstakt eðli
landsins, fremur en að fjárfesta umfram
getu í stórum hótelum sem eru illa nýtt og
óhagkvæm.
Það er auðvitað takmarkað hve
mörgum ferðamönnum við vildum og
gætum tekið á móti, en einmitt þeir sem
skilja töfra þess að dvelja á sveitaheimilum
og njóta íslenskrar gestrisni bænda og
búaliðs eru sú tegund ferðamanna sem við
ættum að sækjast eftir.
Maður fær ekki varist þeirri hugsun að
meginþungi sölustarfsemi íslenskra
ferðasöluaðila hafi ef til vill beinst að
röngum markhópum- fólki sem tekur
sólarmyndirnar eilífu í bæklingum
ferðaskrifstofanna til marks um það að hér
sé alltaf sól og sumar og verður svo fyrir
vonbrigðum með að Spánarveðrið bregst
því í íslandsferðinni. Réttu markhóparnir
ættu hinsvegar að vera þeir sem vilja reyna
eitthvað nýtt, eitthvað óvenjulegt, fólk sem
vill á sig leggja til að skoða náttúrufegurð
og njóta þess sem ísland eitt hefur upp á
að bjóða. Hinir fara bara til Spánar eða
annarra sólarstranda. Sólskin og hiti eru á
flestum stöðum keimlík en hvergi á
jarðkringlunni kynnast menn íslenskri
slagveðursrigningu nema koma til íslands.
ísland er umhverfisparadís - og við
þurfum ekki og eigum ekki að biðjast
afsökunar fyrir landið okkar né veðrið. Ekki
einu sinni fyrir hátt verðlag sem er þrátt fyrir
allt síst hærra en víða annars staðar í
Evrópu þegar allt er talið.
Ef við lítum á hve mörgum
ferðamönnum við gætum mest tekið á móti
þannig að samrýmdist skynsamlegri
nýtingu landsins og verndun umhverfisins
þá er ólíklegt að sú tala gæti verið miklu
hærri en fimm hundruð þúsund ferðamenn
á ári og væri hugsanlega fullnóg áður en
þeirri tölu væri náð.Til samanburðar má
nefna að á síðasta ári ferðuðust 23 milljónir
Breta til útlanda í sumarleyfi sínu. Þá eru
eftir allar hinar þjóðirnar sem leggja land
undir fót í sumarfríinu sínu. Það er alveg
Ijóst að við hvorki viljum né getum tekið á
móti nema nánast ómælanlega smáu hlut-
falli allra þeirra nágranna okkar sem ferðast
í sumarleyfinu. Kannski er það okkar gæfa
að hafa aldrei náð þeim árangri sem við
ætluðum okkur í markaðssetningu íslands
sem ferðamannalands því þá væru ef til vill
milljónir búnar að traðka niður landið okkar
og viðkvæma náttúru þess og við sjálfir
einhvers konar gísl í eigin landi.
Við þurfum að marka stefnu í
ferðamálum sem setur ekki sem endanlegt
markmið að auka fjölda ferðamanna ár frá
ári heldur miklu fremur að skipuleggja hve
mörgum ferðamönnum við getum tekið við
þannig að samrýmist því markmiði okkar
að varðveita umhverfisparadísina sem við
til allrar hamingju ennþá eigum.
Þeir ferðamenn sem við eigum að
sækjast eftir hafa bæði efni á því að
sækja okkur heim og vilja eitthvað á sig
leggja til að kynnast óvenjulegum hlutum
sem ekki eru í boði annars staðar. Þeir eru
hvorki smeykir við íslenska veðráttu né
íslenskt verðlag, enda gera þeir
sér grein fyrir að hér býr þjóð sem þarf að
takast á við það alla daga ársins en ekki
bara í stuttum fríum. Þjóð sem vonandi
gerir sér grein fyrir því að gæði landsins
bæta margfalt fyrir hvert það óhagræði sem
fylgir búsetunni hér - í íslenskri umhverfis-
paradís. ■
25