AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.08.1996, Síða 40

meö yrði ekki um sérstakt hálendisgjald aö ræöa,
heldur gjald fyrir þjónustu í samræmi viö þaö, sem
gildir um þjóögaröa almennt .“Hér er ályktað um
ákveðið fyrirkomulag, en ýmsir fleiri þættir þessa
máls hafa verið ræddir, um það hvernig eigi aö
skipuleggja þetta svæöi til framtíðar. Þegar litið er til
þróunar næstu 20 árin, eöa þann tíma, sem rætt er
um í skipulagsvinnu vegna Miðhálendisins, þá gera
alþjóðlegar spár ráö fyrir aö umfang feröaþjónustu í
heiminum muni meira en tvöfaldast á þessum tíma.
Feröaþjónusta á íslandi hefur \ aöalatriöum fylgt þeirri
þróun, sem oröið hefur í heiminum undanfarna ára-
tugi, þegar litið er til umfangs.Því er eðlilegt aö gera
ráð fyrir a.m.k. tvöföldun í umfangi bæöi hvaö snertir
innlenda og erlenda feröamenn á næstu 20 árum.
En þaö sem snertir okkur e.t.v. mest er aö þaö verður
veruleg breyting á aldurssamsetningu feröamanna,
bæöi innlendra og erlendra. Vægi eldri gesta mun
aukast. Meöalaldur íbúa heimsins er aö hækka. Og
þaö sem snertir þessa umræöu hér einnig verulega
er aö samkvæmt könnunum þá munu ferðamenn
næstu áratuga gera mun meiri kröfur til þæginda á
ferðalagi, en veriö hefur. Þetta er aö gerast hér. Þaö
er minnkandi vægi gistingar á tjaldsvæöum.
Viö skipulag hálendis meö tilliti til þessarar þróunar
þá hlýtur þaö aö skilja okkur eftir meö tvo kosti hvaö
varðar gistiþáttinn. Byggö veröi upp góð gisting á
hálendinu eöa engin gisting veröi byggö þar upp,
heldur eingöngu nýtt gisting í byggö. Ég persónulega
tel seinni kostinn betri, hagkvæmari og náttúruvænni.
Uppbygging á jaðarsvæðum nýtist eölilega ferða-
þjónustunni lengri tíma ársins og þjónar bæði byggö
og óbyggð. Því er slík uppbygging líklegri til aö skila
þeim arði, sem er auðvitað forsenda áframhaldandi
vaxtar í þessari atvinnugrein eins og öörum. Sveitar-
félögin í landinu hljóta aö taka þátt í þeirri samkeppni
sem nú ríkir um ferðamenn. Sveitarfélög í byggö
keppast um að skapa tilefni til ferða. Nægir þar aö
nefna sem dæmi um framtak sveitarfélaga: Víkinga-
hátíö í Hafnarfiröi, Síldarævintýri á Siglufiröi, Vopna-
skak á Vopnafirði, Humardagar í Hornafiröi, Danskir
dagar í Hólminum, Neistaflug í Neskaupstað og ótal
fleira mætti nefna.
Sveitarfélögin hljóta á sama hátt á næstu árum aö
laða til sín ferðafólk vegna nálægðar sinnar við há-
lendið. Þau munu nýta auðlindina sem aðdráttarafl,
en skapa tekjur í héraði. Því tel ég aö í auknum mæli
muni ferðamenn „heimsækja" hálendiö en hafa aö-
stööu meö þægindum að snúa aö kvöldi. Þetta má
segja aö sé hliðstætt því aö frá Höfn í Hornafirði er
t.d. boðið upp á ferðir til hvalakoöunar, þar sem snúið
er heim að kvöldi og allra þæginda notiö, eöa farið
er á Skálafellsjökul og mikill meirihluti farþega snýr
aftur til þæginda, í þessu tilfelli í Reykjavík aö kvöldi.
Uppbygging góörar aðstööu, sem í ýmsum tilfellum
er nú fyrir hendi, á jaðrinum er að mínu mati sú þró-
un, sem svarar best þörfum þess vaxtar, sem viö
sjáum.
Gleymum því ekki að vaxandi hluti erlendra gesta
kemur á þeim tíma sem allar hálendisferöir eru úti-
lokaðar, þannig aö vægi hálendis í heildinni hefur
fariö minnkandi og mun enn fara minnkandi aö mínu
mati, nema í sérhæföum ferðum, sem taka verður
nokkurt tillit til. Þar á ég sérstaklega viö göngu- og
hestaferðir. Feröaþjónustan hlýtur aö gera kröfu um
aðild að þessari auölind til jafns viö aðrar
atvinnugreinar. Skipulag nýtingar hennar er mikilvægt
eins og skipulag á nýtingu annarra auðlinda.
Stór landsvæði hafa veriö tekin frá fyrir iönaöinn og
sett undir vatn og áform eru um fleiri stór svæöi á
hálendinu vegna virkjana. Feröaþjónustan hefur rætt
um þaö aö fara fram á að fá sérstök svæði afhent til
afnota fyrir þessa atvinnugrein eina á sama hátt.
Það má ekki gerast, aö réttur til afnota af auðiindinni
veröi mismunandi.
Landiö er eign okkar allra. Tryggja verður jafnan aö-
gang til eðlilegrar nýtingar. Enginn má fá þann
yfirráðarétt eöa má taka sér þann yfirráðarétt yfir
þessari auölind aö hann geti gert sér aðgang aö
henni að tekjustofni.
Enginn hefur nú meiri rétt en annar til nýtingar á
þessari sameign þjóðarinnar. Við skipulagsvinnuna
þarf því aö taka miö af þörfum þjóðarheildar og
tryggja auðlindina sjálfa til framtíðar. Þaö er gífurlega
mikiö í húfi. ■
38