AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1997, Síða 36

saman viö hvaöa þjóö sem er, þegar kemur að
gæöum íbúðar- og atvinnuhúsnæöis. Ennþá erum
viö nokkuð á eftir, þegar litið er til samgöngumál-
anna, enda ekki óeðlilegt þegar litiö er til fámennis
þjóöarinnar og stæröar landsins og hversu þaö er
dreifbýlt, að undanskildu þéttbýlinu hér á suðvest-
urhorni landsins.
Þetta allt þýöir einfaldlega þaö, aö nú eru tímar val-
kosta, en ekki bersýnilegra þarfa, eins og áöur var.
Nú renna upp tímar viöhalds og endurbóta í stærr-
i stíl en áður, en sjálfkrafa dregur nokkuð úr ný-
framkvæmdum, þegar aðalátakið er aö baki. - Viö
erum komin úr torfkofunum og viö komumst þurr-
um fótum landið um kring.
Og þá fyrst reynir á. Þá ekki síst er nauðsyn á
markvissri og skýrri stefnu í þessum málaflokki. -
Og víst er þaö, aö Alþýðuflokkurinn hefur mark-
„Nú renna upp tímar viðhalds og endurbóta
í stœrri stíl en áður, en sjálfkrafa dregur
nokkuð úr nýframkvœmdum, þegar aðalátak-
ið er að baki. - Við erum komin úr torfkofun-
um og við komumst þurrum fótum landið um
kring.u
vissa og klára stefnu, þegar kemur aö ýmsum
þeim málaflokkum sem eru ráðandi um mann-
virkjagerð hér á landi.
Ég mun hér á eftir koma inn á nokkra þá þætti sem
miklu ráða um framgang mannvirkjagerðar hér-
lendis og möguleika þessa iðnaðar á næstu árum
og áratugum. Byggi þar á afstööu míns flokks til
þessara mála og einnig reynslu minnar og þekk-
ingar af málinu, sem ég ekki síst fékk sem bæjar-
stjóri í einu stærsta sveitarfélagi landsins til margra
ára.
VANTAR STEFNU?
Vissulega geta sumir sagt sem svo: stefna í mann-
virkjamálum - hvaö er þaö? Vilja ekki allir byggja
eins mikiö og peningarnir leyfa og efla þannig at-
vinnu. Er þaö ekki stefna allra þjóöhollra íslend-
inga? Geta stjórnmálaflokkarnir haft mismunandi
stefnu í þessum málaflokki? En auövitaö er málið
ekki svona einfalt. Fjölmargir þættir spila þarna
sterkt inn í - þættir sem stjórnmálamenn hafa mik-
il áhrif á. Þar má nefna af handahófi vaxtamálin,
húsnæðislánin,skipulagsmálin,byggðastefnu,
tengsl íslands viö umheiminn, lánasjóöi atvinnu-
veganna, útboösreglur, samkeppnisreglur, af-
stööu til erlendra fjárfesta hérlendis, byggingarlög,
öryggismálin, orkumálin, menntamálin, heilbrigðis-
málin, mikla eöa litla hlutdeild ríkisvaldsins og op-
inberra aöila á þessum markaði, kjördæmaskipan
og kosningalögin og fleira og fleira.
Máliö er nefnilega margþætt og snertir beint og
óbeint velflesta þætti þjóölífsins, þannig aö vissu-
lega hafa stjórnmálaflokkarnir stefnu í þessum
málaflokki, þegar allt kemur til alls. En auðvitað
getur það aldrei oröiö stefna út af fyrir sig aö byggj-
a hús leggja vegi, byggja brýr, beisla orku eöa
hvaðeina bara til þess aö halda úti vinnu á þessum
vettvangi eöa til aö gleðja augu kjósenda. Þarna
eins og oft áöur eru þaö þarfir fólks, sem ráöa ferö
og svo aftur stjórnmálamenn sem leggia línur, búa
til leikreglur um þaö, hvernig meta beri þessar þarf-
ir og eftir hvaöa ieiðum eigi að meta þær og eftir
efnum uppfylla.
Þessar þarfir eru stundum ákaflega Ijósar og óum-
deildar. Eftirfarandi gæti verið dæmi um þaö. Það
er skorfur á þriggja herbergja íbúöum í landinu.
Eftirspurnin langt umfram framboö. Einkamarkaö-
ur bregst fljótt viö og byggir nokkur fjölbýlishús.
Sveitarfélög greiða fyrir meö því aö brjóta nýtt land
undir byggö, þannig aö þessi nýju hús megi rísa.
Þau ganga áöur frá skipulagi og skilmálum. Ríkis-
valdiö tryggir lánsfé til kaupenda í gegnum opin-
bert lánakerfi. Fjölskyldurnar sem vantaði þak yfir
höfuöíö flytja inn. Sögulok. Einfaldaö dæmi um
uppfylltar þarfir, þegar markaöur kallar.
RAUNVERULEGAR OG TILBÚNAR ÞARFIR
Annaö dæmi öllu flóknara. Sveitarfélag úti á landi
telur sig vanta höfn. Þingmenn kjördæmisins gera
þetta aö sínu baráttumáli. Nokkrir benda á aö
ágætis höfn sé í nærliggjandi sveitarfélagi. Um
þetta er tekist. Niöurstaöan er sú, aö höfn er
byggö, þótt velflestir viðurkenni innst inni, aö eng-
in brýn nauðsyn sé á viðkomandi hafnaraöstööu
og viröisaukinn af framkvæmdinni veröi lítill sem
enginn. Flafnaraðstaöan sáralítiö notuö, en mann-
virkið stendur nokkra mannsaldra hugmyndasmið-
um framkvæmdarinnartil „vegsauka". Notaö er op-
inbert fjármagn, skattgreiöendur borga brúsann og
þessi hundruð milljóna veröur ekki notuö annars
staðar líka. Þaö er búiö aö ,,grafa“ þær í höfnina
sem enginn þurfti.
Þarna var um aö ræöa mat ráðamanna á þörfinni -
þörf atvinnulífsins á viðkomandi staö fyrir þessa
hafnaraðstöðu og þar meö meintri þörf íbúa viö-
komandi staöar til aö lifa þar mannsæmandi lífi. En
34
i