AVS. Arkitektúr verktækni skipulag - 01.12.1999, Blaðsíða 55

Svæðrisskripulag
höfuðborgarsvæðísíns
Nú rcymr á
Svæðisskipulag er skipulagsáætlun
sem tekur yfir tvö eða fleiri sveitar-
félög. Hlutverk svæðisskipulags er að
samræma stefnu hlutaðeigandi sveit-
arfélaga um landnotkun, samgöngu-
og þjónustukerfi, umhverfismál og þró-
un byggðar á svæðinu á minnst 12 ára tímabili.
Samkvæmt skipulags- og byggingarlögum skal
svæðisskipulag gert að frumkvæði sveitarfélag-
anna eða Skipulagsstofnunar.
Nú er unnið að gerð svæðisskipulags fyrir
höfuðborgarsvæðið og er það í þriðja skiptið sem
slík vinna hefur farið af stað. Fyrir þá sem fylgst
hafa með örum vexti á höfuðborgarsvæðinu, auk-
inni umferð og umræðu um staðarval verslunar-
miðstöðva, flugvallar og fl. kemur það ekki á óvart
að ákvörðun hafi verið tekin um að ráðast í þetta
verkefni.
Samvinnunefnd um svæðisskipulag höfuðborg-
arsvæðisins hefur lagt mikinn metnað í þetta eitt
stærsta skipulagsverkefni sem ráðist hefur verið í
á síðustu áratugum. í fyrri tilraunum var mikil vinna
lögð í öflun upplýsinga og umræðu um einstaka
málaflokka skipulagsins. Fyrst eða á árunum fyrir
1970 var það staðarval innanlandsflugvallar og
síðar á miðjum 8. áratugnum var það bílaumferð-
in. í hvorugt skiptið náðist að marka sameiginlega
stefnu sveitarfélaganna nema að takmörkuðu
leyti. Hafi eitthvað náðst gleymdist það fljótt í gerð
og framkvæmd aðalskipulags einstakra sveitar-
félaga.
NÚ REYNIR Á AÐ VEL TAKIST TIL
Mikilvægt er að í upphafi skipulagsvinnu séu
skilgreind þau viðfangsefni sem samvinnunefnd
ætlar sér að taka á. Auk þess að uppfylla form- og
efniskröfur laga- og reglugerða þarf að tiltaka og
skilgreina þau viðfangsefni sem ástæða er talin til
að skoða í þeim tilgangi að marka sameiginlega
stefnu um. Þetta á ekki síst við um viðfangsefni
sem varða sameiginlega hagsmuni allra sveitar-
félaganna, s.s. eins og samgöngur, staðarval
miðsvæða og nýrra íbúðasvæða og áfangaskipt-
ingu í uppbyggingu þeirra þ.e. þróun byggðar.
Vel skilgreind viðfangsefni auðvelda alla öflun
upplýsinga og gerir það að verkum að hún getur
orðið umfangsminni og túlkun og mat á áhrifum
forsendna á svæðisskipulagið verða markvissari.
Fyrst og fremst er því aflað þeirra upplýsinga sem
beinlínis eru nauðsynlegar til grundvallar stefnu-
mörkun. Þetta hefur oft reynst erfitt í framkvæmd
þar sem mun auðveldara er yfirleitt að halda áfram
að safna upplýsingum og greina þær heldur en að
færa sig yfir á næsta þrep og taka ákvarðanir og
marka stefnu.
ffÞegar á reynir á sér oftar en
ehhi stað áhveðin útvötnun
stefnumiða í meðferð sveitar-
stjóma á shipulagstillögum eða
hitt að sveitarstjómir setjja sig
lítið inn í málið fyrir staðfest-
ingu svæðisshipulagsins og
fara svo fram á breytingar um
leið og á reynir.éé
Meginmarkmið svæðisskipulagsins þarf að vera
Ijóst. Meginmarkmið gæti t.d. verið samræmd
byggðaþróun og að höfuðborgarsvæðið virki sem
ein heild. Á grundvelli þess eru sett markmið í
öðrum þeim málaflokkum sem samvinnunefndin
ákveður að taka á í svæðisskipulaginu eins og t.d.
samgöngum. Til þess að svæðisskipulagið nýtist
sem það stjórntæki sem því er ætlað að vera er
mikilvægt að samstaða sé um þær leiðir sem
farnar verða til að ná settum markmiðum.
Einstök sveitarfélög geta haft skynsamlega
framtíðarsýn um stefnu í þróun mála innan sinna
marka og nái samvinnunefnd að samræma sjón-
armið getur hún lagt fram markvissa og vel rök-
studda skipulagstillögu þar sem allt gengur upp.
Þegar á reynir á sér oftar en ekki stað ákveðin
53
STEFÁN THORS, SKIPULAGSSTJÓRI RÍKISINS