Bændablaðið - 23.02.2023, Qupperneq 41

41Bændablaðið | Fimmtudagur 23. febrúar 2023
sem þarf til orkuframleiðslu og
flutnings raforkunnar eru undanþegin
fasteignaskatti. Orkumannvirkin eru
meira og minna mannlausar stöðvar
sem er fjarstýrt frá höfuðborginni.
Höfuðstöðvar Landsvirkjunar eru í
Reykjavík og einnig bróðurpartur
allra beinna starfa innan hennar og
sérstaklega verðmætustu störfin.
Afleiddu störfin af uppbyggingu
orkumannvirkja, verkfræðingarnir,
lögfræðingarnir og aðrir sérfræðingar
sem þjónusta Landsvirkjun, eru
einnig að mestu leyti staðsettir á
höfuðborgarsvæðinu.
Tekjur sveitarfélaganna sem hafa
orkumannvirkin og orkuvinnsluna í
sínu nærumhverfi í gegnum útsvar
og fasteignagjöld eru því sáralitlar í
samanburði við aðra atvinnustarfsemi.“
Ekkert fjallað um áhrif
Hvammsvirkjunar á íbúana
Skeiða- og Gnúpverjahreppur er
með til umfjöllunar framkvæmda-
leyfisbeiðni til byggingar Hvamms-
virkjunar sem er fyrsta stórvirkjunin
í byggð á Íslandi.
Haraldur segir sérstaklega áhuga-
vert að horfa til þess að þrátt fyrir 20
ára undirbúningstíma þá er hvergi
fjallað um áhrif framkvæmdarinnar
á íbúana sem búa í nærumhverfi
virkjunarinnar.
„Ég velti fyrir mér hvernig
framkvæmd sem hefur jafn gríðarleg
áhrif á nærumhverfið, þar sem verið
er að breyta dreifbýli í byggð yfir í
virkjanasvæði, skuli vera komin svo
langt í ferlinu að við séum að skoða að
veita framkvæmdaleyfi án þess að neitt
hafi verið fjallað um íbúana og hvernig
mótvægisaðgerðir séu nauðsynlegar
þeim til hagsbóta. Hluti af andstöðu
við virkjanaframkvæmdina kristallast
í því hvernig umgjörð starfseminnar
hefur verið sett fram.
Megnið af mannvirkjunum er
undanþegið fasteignaskatti og
framkvæmdirnar fjölga verðmætum
störfum á höfuðborgarsvæðinu.
Fólkið á landsbyggðinni sem býr með
orkumannvirki í sínu samfélagi finnur
vel á eigin skinni að lítill ábati mu skila
sér til sveitarfélagsins.
Spurningin er því: Til hvers á það
þá að samþykkja frekari uppbyggingu
orkumannvirkja?“
33% hærra verð
fyrir dreifingu í dreifbýli
Hann heldur áfram. „Þegar horft er
til þess hvers vegna ekki er meiri
uppbygging í atvinnustarfsemi í
nágrenni uppsprettu orkunnar er það
nánast bundið í lög að atvinnustarfsemi
sem þarf mikla orku mun aldrei
raungerast í dreifbýli á Íslandi.
Í raforkulögum er heimild um
að rukka megi 33% hærra verð fyrir
dreifingu á rafmagni í dreifbýli en í
þéttbýli. Það er ótrúleg staðreynd
að orka verður til á landsbyggðinni
en það er ódýrara að kaupa hana
í þéttbýliskjörnum hundruðum
kílómetra í burtu frá uppruna hennar
og að við sem búum við hliðina á
orkumannvirkjunum þurfum svo að
greiða hærra verð fyrir raforku.“
Haraldur segir að þessu verði
að breyta. „Það er enginn sveitar-
stjórnarfulltrúi á landsbyggðinni
sem er reiðubúinn til að skrifa upp á
framkvæmd sem á að knýja samgöngur
landsins í framtíðinni á sama tíma og
fólkið í dreifbýli þarf að borga meira
fyrir orkuna.“
LANDVÉLAR | SMIÐJUVEGI 66 | 580 5800 | LANDVELAR.IS
Pressur
Skrúfu- og stimpil loftpressur,
loftkútar, slöngur, tengi og
aðrir fylgihlutir.
Engin orkuskipti án
landsbyggðarinnar
Frá því að ný sveitarstjórn tók til
starfa í Skeiða- og Gnúpverjahreppi
þann 1. júní 2022 hefur mikil vinna
farið í virkjanamál og málefni
Landsvirkjunar. Hvammsvirkjun hefur
verið fyrirferðarmikil í sveitar-
félaginu síðustu 20 ár og er yfir-
ferð framkvæmdaleyfis nú í gangi
hjá sveitarstjórn.
Undanfarna mánuði hefur
greiningarvinna átt sér stað í sveitar-
stjórn um áhrif orkuframleiðslunnar
á nærumhverfið og nærsamfélags
orkuframleiðslu almennt. Tölulegar
staðreyndir sýna fram á að nær-
samfélagið nýtur mjög takmarkaðs
ávinnings af orkuframleiðslunni á
meðan efnahagslegur ávinningur
kemur fram þar sem orkan er nýtt.
Sú staðreynd gerir það að verkum að
orkuvinnsla í sveitarfélaginu þjónar
ekki hagsmunum þess til framtíðar í
óbreyttri mynd.
Vegna þessa leggur sveitarstjórn
Skeiða- og Gnúpverjahrepps fram
eftirfarandi bókun 23. febrúar 2023:
„Ríkisstjórn Íslands setti í stjórnar-
sáttmála sinn aðgerðir um orkuskipti
og útfösun jarðefnaeldsneytis, þar
sem grunnur er lagður að fullum
orkuskiptum, að þeim verði náð eigi
síðar en árið 2040 og að Ísland verði
óháð jarðefnaeldsneyti fyrst þjóða.
Hvammsvirkjun er einungis fyrsta
skrefið af mörgum í gríðarlegum
áformuðum virkjanaframkvæmdum
Landsvirkjunar í nærumhverfi
Skeiða- og Gnúpverjahrepps á næstu
17 árum.
Ekkert samtal hefur átt sér stað á milli
ríkis og sveitarfélaga sem þurfa að
skipuleggja og heimila allar þessar
framkvæmdir. Það er staðreynd að
nærumhverfið þar sem orkan er
framleidd nýtur mjög takmarkaðs
ávinnings af henni.
Tryggja þarf með lögum að
nærumhverfið þar sem orkan á
uppsprettu sína, njóti efnahagslegs
ávinnings sem mun styrkja byggð þar
sem orkan verður til um allt land.
Einnig þarf að breyta raforkulögum til
að tryggja að dreifikostnaður raforku
sé sá sami í dreifbýli og þéttbýli.
Sveitarstjórn Skeiða- og Gnúpverja-
hrepps hvetur öll sveitarfélög á
landsbyggðinni sem hafa orkumann-
virki í nærumhverfi sínu, eða eru með
hugsanleg virkjanaáform í farvatninu,
til þess að staldra við í skipulagsmálum
virkjana á meðan sanngjörn skipting
auðlindarinnar verður fest í lög
Með öðrum kosti verða engin
orkuskipti á Íslandi í náinni framtíð.“