Bændablaðið - 23.02.2023, Qupperneq 66

66 Bændablaðið | Fimmtudagur 23. febrúar 2023
Samkvæmt vefsíðu ESG Today
kemur fram í nýrri könnun að
einungis 0,4% fyrirtækja af tæpum
19.000 hafa sýnt fram á greinargott
yfirlit yfir framleiðsluferla sína með
tilliti til loftslagsaðgerða. Kemur
einnig fram að tískuiðnaðurinn
er einn þriggja iðnaðargeira er
stendur sig hvað verst.
Má segja, að með þetta í
huga hafi Frakkar ákveðið
nýverið að taka stórt skref undir
hatti Græns samfélagssáttmála
Evrópusambandsins – Hringlaga
hagkerfi, lög gegn úrgangi – er
þeir settu fram löggjöf þess efnis
að forsvarsmenn tískuiðnaðar
skyldu bjóða upp á gegnsætt
framleiðsluferli. Tóku lögin strax
gildi og var áætlað að fyrirtæki með
ársveltu yfir 50 milljónum evra
skyldu fylgja tilskipuninni nú þegar.
Þau, þar sem veltan er smærri, fylgja
í kjölfarið yfir næstu tvö ár.
Aðgengilegt á skilvirkan hátt
Í grundvallaratriðum krefur lög-
gjöfin tískuvörumerki um að veita
neytendum ítarlegar upplýsingar er
varða framleiðsluferli varningsins frá
grunni. Meðal þeirra upplýsinga sem
óskað er eftir má nefna sjálfbærni,
möguleika á endurvinnslu, hversu
mikið hlutfall efnis er endurunnið
og magn örtrefja. Mætir heildar-
framleiðslan eftirspurn eða er um
offramleiðslu að ræða? Ef svo er
– hvert fara afgangsflíkur o.s.frv.?
Vöruupplýsingar skulu vera
aðgengilegar neytendum bæði á
sölustað og á netinu. Í raun þarf að
tileinka hverri vöru sérstaka vefsíðu
þar sem neytendur eru upplýstir um
framleiðsluferli hennar.
Áhugavert er að einnig er krafist
þess að þau lönd sem kjósa að selja
varning sinn til Frakklands geri
slíkt hið sama – safni saman öllum
mögulegum upplýsingum, þýði
yfir á frönsku og geri neytendum
aðgengilegt á vefsíðu.
Er markmiðið að hvetja fólk til
að taka meðvitaðar ákvarðanir um
innkaup sín og meðhöndla textíl-
og umbúðaúrgang á skilvirkari hátt
auk þess að ýta undir að betrumbæta
verkhætti innan tískuiðnaðarins. Um
árabil hefur verið umræða varðandi
mengun afgangsfatnaðar, en víðs
vegar um heiminn má m.a. finna
svæði innan íbúabyggða þar sem
fatahaugar eru brenndir og valda
allverulegri mengun. Svo ekki sé
talað um almenna offramleiðslu á oft
ódýrri vefnaðarvöru sem tekur fleiri
þúsund ár að eyðast í umhverfinu.
Spor í átt að grænni framtíð
tísku og textíls
Það er lofsvert að frönsk stjórnvöld
hafa skuldbundið sig til svo strangrar
lagastefnu. Þó kom ákvörðunin
frekar á óvart enda Frakkland fyrst
allra landa í Evrópusambandinu til
að taka skrefið.
Einhverjir fataframleiðenda eru
því ekki alveg í rónni og hafa bent
réttilega á að stór hluti þess fatnaðar
sem ætlaður er fyrir vor/sumar
2023 sé nú þegar framleiddur og á
leið í verslanir Frakklands, án þess
að seljendur geti boðið neytendum
upp á þær upplýsingar sem krafist
er nú.
Á móti kemur að hugmyndin
um gagnsætt ferli hefur verið á
lofti í nokkur ár og án efa gefið
fyrirtækjum og hagsmunaaðilum í
iðnaði nægan tíma til að rökræða
lykilatriði og rannsaka ávinning
af slíkri ákvörðun. Það er því
kappsmál hjá fyrirtækjum að
geta sýnt fram á jákvætt ferli
birgðakeðju sinnar með tilliti til
kolefnisspora.
Næstu 5-10 ár skipta sköpum
Forsvarsmenn tískuiðnaðarins hafa
viðurkennt að gagnsæi aðfanga-
keðju muni draga úr kolefnissporum
framleiðsluferlisins í heild sinni
og þökk sé stafrænum nýjungum
er hægt að eiga auðveld og aukin
samskipti við viðskiptavini sem þá
í kjölfarið knýi fram breytingar.
Markmið sem þessi er mikilvægt
að hafa í huga – enda samkvæmt
tillögu Alþingis Íslendinga
til þingsályktunar um grænan
samfélagssáttmála árið 2018-19,
kemur fram að:
„Nýjustu rannsóknir í loftslags-
málum sýna að næstu fimm til tíu ár
skipta sköpum fyrir mannkynið. Þá
mun ráðast hvort næst að stemma
stigu við loftslagsbreytingum eða
fást við skelfilegar afleiðingar
þeirra.“
Til viðbótar við gagnsæi
tískunnar er svo hægt að ná raun-
verulegum framförum í átt að
mikilvægum sjálfbærnimarkmiðum
með því að lengja líftíma fatnaðar
– endurselja eða endurnýta slitna
hluti og endurvinna efni. /SP
Hvítmáfur er fremur stór máfur og einn af þremur stórum máfum sem halda til við Ísland. Þeir eru svartbakur, hvítmáfur og sílamáfur. Hvítmáfurinn er mjög líkur svartbak í vexti og stærð. Hann
er hins vegar allur mun ljósari eða að mestu hvítur og síðan ljósgrár á baki. Hann er hánorrænn fugl og finnst allt í kringum Norður-Íshafið. Hérna við Ísland eru helstu varpstöðvarnar við
Breiðafjörð og Vestfjarðakjálkann. Þegar vetrar dreifast þeir allt í kringum landið og er líklegt að við vetrarstofninn bætist fuglar frá Svalbarða og Grænlandi. Þeirra helsta fæða eru sandsíli og
loðna ásamt skeldýrum, krabbadýrum og krossfiskum sem hann leitar uppi allt í kringum ströndina. Tveir aðrir máfar eru mjög líkir hvítmáf en þeir eru silfurmáfur og bjartmáfur. Þeir eru báðir
mun minni en hvítmáfur og hefur silfurmáfurinn einkennandi svarta vængenda sem hvítmáfurinn hefur ekki. Hvítmáfar og silfurmáfar hafa hins vegar kynblandast og hafa alls konar millistig
orðið til. Bjartmáfur er eitt af þessum millistigum enda eru þeir mjög líkir hvítmáf nema allur miklu minni og fíngerðari. Fuglinn á myndinni ber öll einkenni hvítmáfs en dökku handflugsfjaðrirnar
sem sjást yst á vængjunum vekja spurningu hvort hér gæti mögulega verið kynblendingur hvítmáfs og silfurmáfs. Mynd og texti / Óskar Andri Víðisson
FRÆÐSLA
Tíska:
Gegnsætt ferli framleiðslu