Ský - 01.12.2013, Blaðsíða 43

í bláa húsinu við Túngötu ólst upp forseti íslands,
Ólafur Ragnar Grímsson.
til verksins og má segja að hún hafi þannig
fengið þetta risaverkefni í fangið.
Húsafriðunarnefndin var skipuð þremur
mönnum, tveimur sem bæjarstjórnin skipaði
og einum fulltrúa Sögufélags Isfirðinga.
Þetta voru þeir Gunnar Jónsson, oft kallaður
Gunnar í Brunabót, og Jón Páll Halldórsson,
en þeir voru skipaðir af bæjarstjórn, og þriðji
maðurinn var Guðmundur Sveinsson firá
Góustöðum, sem var fuUtrúi Sögufélagsins.
Jón Páll var á þessum tíma forstjóri hrað-
frystihússins Norðurtangans sem var einn
fjölmennasti vinnustaður Isafjarðar. Jón Páll
var ekki kaUaður neitt sérstakt til auðkennis,
hvorki kenndur við vinnustað sinn eða for-
eldra eins og þó var svo algengt á ísafirði á
þessum árum. Kannski var það vegna þess að
það var aðeins einn Jón Páll Halldórsson. Frá
upphafi var Hjörleifur Stefánsson arkitekt
nefndinni til ráðuneytis og má segja að hann
hafi vakað yfir verkinu, en hann mældi húsin
upp, gerði uppdrætti og verklýsingar.
Húsafriðunamefndin starfaði óbreytt í
rúmlega 20 ár og varð mjög mikið ágengt.
Eina breytingin sem var á henni gerð var að
við fráfall Guðmundar Sveinssonar tók
Asgeir S. Sigurðsson sæti hans.
Næstu árin var svo unnið við húsin í
Neðstakaupstað eftir því sem fjármunir
leyfðu. Árið 1979 og 1990 veitti bæjarstjórn
ekkert fé til verkefnisins og þá lágu fram-
kvæmdir niðri bæði árin. 1980 var svo hafist
handa á ný. Þá var völundurinn Arnór Stígs-
son frá Horni ráðinn til starfa við smíðina og
starfaði hann að verkinu næstu 20 árin.
Jafnframt var Jóni Sigurpálssyni, safnstjóra
byggðasafns, falin umsjón með verkinu og
ffamkvæmdum á svæðinu.
Viðgerð Faktorshússins lauk 1984 og þá
sneru menn sér að Turnhúsinu sem var mjög
illa farið eftir áratuga notkun sem saltfisk-
verkunarhús og þurfti mjög að rétta veggi og
endurnýja mikið í húsinu. Sjóminjadeild
Byggðasafns Vestfjarða var formlega opnuð í
Turnhúsinu á sjómannadaginn 1988.
Húsasamstæðan við Hafnarstræti 2 er í svokölluðum Jugend-stíl og gefur miðbæ
ísafjarðar einstakt yfirbragð.
Árið eftir hófst svo viðgerð Tjöruhússins.
Þar komu Strandamenn aftur við sögu því
Pétur Guðmundsson í Ofeigsfirði vann allan
plankavið til viðgerðarinnar úr rekaviði af
Ströndum. Framkvæmdum lauk við Tjöru-
húsið 1995 og þar er nú einn vinsælasti
veitingastaður landsins. Þegar framkvæmd-
um lauk við Tjöruhúsið var hafist handa við
Krambúðina og margvíslegar endurbætur
gerðar á henni.
Þegar framkvæmdir við verslunarhúsin í
Neðstakaupstað höfðu staðið í 16 ár nam
kostnaður 15 milljónum á verðlagi hvers árs
og hlutur bæjarsjóðs ísafjarðar var 43%.
Annað tókst að fjármagna með styrkjum frá
ríkissjóði, Þjóðhátíðarsjóði, Húsafriðunar-
sjóði og Byggðasjóði. Naut nefndin ómældr-
ar velvildar allra þessara aðila.
GÖMLU HÚSIN SETJA SVIP Á BÆINN
Þegar aðkomumaður lítur yfir Eyri við Skut-
ulsfjörð 35 árum eftir að nefndin hófst handa
sést fljótlega að eitt af því sem gefur Isafirði
það yfirbragð lítillar stórborgar sem hann
hefur eru gömlu húsin. Stolt og prýði ísa-
fjarðar í dag er vandlega uppgerður Neðsti-
kaupstaður þar sem sjóminjasafn og einn af
vinsælustu veitingastöðum landsins í Tjöru-
húsinu draga að sér ferðamenn í þúsundatali.
Allt hefur áhrif og þótt áminnst húsfrið-
Túngatan er enn
ein bæjarprýðin.
Þar er ein fegursta
götumynd sem finnst
í íslensku þéttbýli
með reisulegum
íbúðarhúsum sem
flest eru byggð á fyrri
helmingi 20. aldar.
unarnefnd hafi einungis starfað að endur-
byggingu og varðveislu Neðstakaupstaðar þá
hafa margvíslegar aðgerðir fýlgt í kjölfarið og
breytt ásýnd ísafjarðar til hins betra.
I miðjum kaupstaðnum standa svo tvö hús
allgömul verslunarhús frá 1873 og faktorshús
frá 1788 sem tilheyra Hæstakaupstað. Bæði
þessi hús hafa verið gerð upp og í faktorshús-
inu er starfræktur veitingastaður og gisting.
Edinborgarhúsið rétt við höfnina, sem
áður var vörugeymsla og fiskverkunarhús,
hýsir nú upplýsingaskrifstofu, veitingastað og
menningarmiðstöð og er sannkölluð bæjar-
prýði. Gamla sjúkrahúsið, sem Guðjón
Samúelsson teiknaði og var byggt árið 1925,
hefur fengið nýtt h'f. Þar er nú bókasafn,
skjalasafn og sýningarsalur og forkunnar-
fagurt húsið laðar til sín þverskurð af ísfirsku
samfélagi dag hvern.
TÚNGATAN ER HANDAVERK
HEIMAMANNA
Fyrir röð tilviljana var aldrei byggt á túninu
umhverfis sjúkrahúsið og þess vegna nýtur
það sín eins vel og raun ber vitni og stendur í
sínu næmmhverfi nákvæmlega eins og það
gerði í upphafi. Að neðan figgur kirkjugarð-
urinn að túninu en að ofan Túngatan sem er
enn ein bæjarprýðin. Þar er ein fegursta
götumynd sem finnst í íslensku þéttbýli með
reisulegum íbúðarhúsum sem flest em byggð
á fýrri helmingi 20. aldar. Margir sem koma
til Isafjarðar halda að það sé sniUingurinn
Guðjón Samúelsson sem á heiðurinn af
þessari smekklegu götumynd en svo er ekki.
Þetta er handaverk heimamanna og em
tveir smiðir sem áttu stærstan þátt í því.
Annar er Jón H. Sigmundsson og hinn er
Páll Kristjánsson frá Stapadal. Þess má þó
geta að þegar Guðjón Samúelsson teiknaði
sjúkrahúsið rissaði hann upp götumynd
Túngötunnar sem ber þann svip sem sést í
dag. Þannig má segja að smiðirnir góðu hafi
verið trúir hugmyndum Guðjóns.
Síðast en ekki síst mætti nefna húsin við
6. tbl. 2013 SKÝ 43