Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2022, Síða 108
„Að DRAGA ÚR FJARLæGðINNI SEM SKILuR OKKuR FRá VERöLDINNI“
107
óþreyja gagnvart takmörkum, afneitun á tvöföldu lífi þeirra, ráð-
leysi gagnvart mennskunni, hefur loks att þeim út í ómanneskjuleg
óhæfuverk. Með því að afneita raunverulegum mikilfengleika lífs-
ins hafa þeir þurft að reiða sig á eigið ágæti. Þeir vildu eitthvað
betra og töldu sjálfa sig guði en þá hófst ógæfa þeirra; þessir guðir
hafa stungið úr sér augun.55
Það er þessi kreppa sem mótar ástand Evrópu. Hin níhilíska afstaða til lífsins
og afneitun mennskunnar mótar trú á ódauðleika sem hatast við lífið og rétt-
lætir morðið í nafni hins endanlega, „veröld einangrunarbúða“56 verður til.
uppreisnin stígur fram gegn þessari heimsmynd, hún er afstaða Kaliajevs:
Kaliajev og samverkamenn hans um allan heim […] hafna ótak-
mörkuðu valdi til að drepa. Þeir velja, og gefa okkur dæmi um, einu
upprunalegu reglu lífsins í dag: að læra að lifa og deyja, til þess að
vera maður, til þess að hafna því að vera guð.57
uppreisnin nær því aftur til raunveruleikans, hún dregur okkur aftur niður
á jörðina. Þessi jarðbinding er sú eining sem uppreisnin skapar. Í Vindinum
í Djémila var þessari leið lýst sem því að „hverfa án gleði inn í hið fullgerða,
í vissunni um hinar heillandi myndir heims sem er að eilífu glataður“.58 Í
Uppreisnarmanninum er uppreisnin leið til að öðlast gleði yfir lífinu: „nú
fæðist þessi einkennilega gleði sem gerir okkur kleift að lifa og deyja […]. á
tregafullri jörðinni er hún ókyrr þyrnir […]. Með þessari gleði, eftir lang-
vinna baráttu, munum við endurskapa anda samtímans og Evrópu sem úti-
lokar ekkert.“59 uppreisnin er því ekki aðeins meðvitaður dauði heldur jafn-
framt barátta fyrir lífinu. Í Vindinum í Djémlia mótaði Camus hugmyndina
um þýðingu dauðans en í gegnum hina tvíþættu baráttu gagnvart hyldýpi
dauðans, annars vegar við sjálfsmorðið í Goðsögninni um Sisyfos og hins vegar
við morðið í Uppreisnarmanninum, verður honum ljóst að án ástar á lífinu
getur dauðinn aldrei orðið meðvitaður. Meðvitundin um dauðann er það
endanlega akkeri sem heldur okkur á leið uppreisnarinnar, hún er staðreynd
sem aldrei má gleyma, án dauðans er ekkert líf. án þeirrar meðvitundar er
55 Sama rit, bls. 305.
56 Sama rit, bls. 246.
57 Sama rit, bls. 305–306.
58 Albert Camus, „Vindurinn í Djémila“, bls. 98. Leturbreyting mín.
59 Albert Camus, The Rebel, bls. 306.