Skinfaxi - 01.03.2016, Qupperneq 9

SKINFAXI tímarit Ungmennafélags Íslands 9
að beita öðrum aðferðum og ná til fólks,
svo sem með fræðslu.
„Á nýliðinni alþjóðlegri ráðstefnu í Hörp-
unni, Foodloose, lagði breski læknirinn dr.
Aseem Malholtra sérstaka áherslu á að
stjórnvöld yrðu að taka ábyrgð á vaxandi
offituvanda þjóða heims. Hann sagði að
einn liður í þeim aðgerðum sem stjórnvöld
yrðu að grípa til væri að leggja sykurskatt
á sykurvörur. Hann sagði líka að setja yrði
markmið um að minnka sykur í matvælum
um 40% og transfitu um 15% fyrir árið
2020. Þá mælti hann með því að banna
auglýsingar sykurdrykkja, sælgætis og þess
sem kallað er ruslfæði sem ætlað er að hafa
áhrif á börn og unglinga og banna seljend-
um slíkrar vöru að auglýsa hana í tengsl-
um við íþróttir,“ segir Una María og bætir
við að ráðstefnan hafi verið mjög fræð-
andi.
Hún heldur áfram: „Það er mjög mikil-
vægt að stjórnvöld nái til fólks með að það
leggi áherslu á heilsusamlegt fæði. Það kom
t.d. fram að langvinnir líffstílssjúkdómar;
offita, sykursýki, hjarta- og æðasjúkdómar,
háþrýstingur, krabbamein og vitglöp eru
allt sjúkdómar sem eru sterklega tengdir
við sömu undirliggjandi efnaskiptabrengl-
unina, svokallað insúlínviðnám. Sú tilgáta
var sett fram að offita væri afleiðing af við-
varandi auknu magni insúlíns í blóði sem
aftur réðist að stóru leyti af magni trefja-
snauðra, fínunnina og auðmeltra kolvetna
í fæðunni á borð við sykur og hveiti. Magn
slíkra kolvetna í mat hafði áhrif á heilsu og
sjúkdóma – frekar en fjöldi hitaeininga.
Það er með öðrum orðum ekki nóg að
hreyfa sig, heldur er það fæðan sem fólk
velur sem hefur þarna mikil áhrif,“ segir Una
María og bendir á að fitusöfnun er stýrt
af hormóninu insúlíni sem líkaminn fram-
leiðir fyrst og fremst við inntöku kolvetna.
Margir þeirra sem eru of þungir þurfi að
framleiða meira insúlín til að geta nýtt kol-
vetni sem orkugjafa, insúlín í blóði þeirra
hækkar og hjá þessum einstaklingum hef-
ur lifrin tilhneigingu til að breyta sykri í fitu.
Þessir einstaklingar hafa því aukið insúlín-
viðnám sem setur þá í töluvert aukna
áhættu á að þróa með sér alvarlega lífs-
stílssjúkdóma. Á ráðstefnunni kom líka
fram að lágkolvetnamataræði og aukin
neysla „góðrar“ fitun væri ákveðið svar við
þessum vanda. Fólk þyrfti líka mismun-
andi fæði og þar hefði fjölskyldusaga
einnig áhrif,“ segir hún.
En hvað með áfengið?
Landlæknir sagði í áðurnefndu viðtali við
Skinfaxa að forvarnir hefðu skilað árangri í
baráttunni við Bakkus fram til þessa. Hætt
sé við því að mikið starf fari í súginn verði
leyft að selja áfengi í matvöruverslunum.
– Hvað segir Una María við því?
„Já, þetta er kórrétt hjá landlækni,“ segir
hún. „Allar rannsóknir sýna að aukið að-
gengi að áfengi hefur þau áhrif að drykkja
eykst, svo að ekki sé talað um áhrifin sem
áfengi í matvöruverslunum getur haft á að
börn og unglingar byrji fyrr að neyta þess.
Þeim sem eiga erfitt með að halda sig frá
áfengi finnst örugglega ekki þægilegt að
áfengið sé á boðstólum við hliðina á
mjólkinni. Það er líka staðreynd að það
eru meiri líkur á því að maður borði kex
sem boðið er upp á á fundum eða í vinn-
unni ef það liggur fyrir framan nefið á
manni. Svo það er auðvitað mun hollara
ef maður hefur ávextina fyrir framan sig
því að þá borðar maður þá. Prófið þetta
bara.“
Vonandi samþykkir þetta enginn
– En gerum nú ráð fyrir því að þingheimur
gefi grænt ljós á frumvarp um sölu á
áfengi í matvöruverslunum. Verður þá
ráðist í nýtt og öflugra forvarnaátak?
„Ég get ekki svarað þessari spurningu og
vona að þingmenn samþykki ekki svona
tillögu,“ svarar Una María og telur að frum-
varpið hafi dagað uppi. „Mér var sagt að
fyrsti flutningsmaður frumvarpsins hafi
sagt það vera hugsjónamál, en ekkert for-
gangsmál. Enda held ég líka að fólk á
Alþingi skilji að ef það yrði samþykkt yrði
það mesta afturför í lýðheilsu sem um
getur á Íslandi og of dýrt fyrir skattborgar-
ana. Flest ríki heims eru líka farin að herða
áfengislöggjöf sína vegna þess mikla lýð-
heilsuskaða sem áfengið veldur,“ segir hún
og viðurkennir að hún sjái fyrir sér að UMFÍ,
með sitt sterka og breiða útbreiðslustarf,
geti tekið sér stöðu í þessari vinnu og unn-
ið með stjórnvöldum og almenningi að
heilsueflandi samfélagi.