Úrval - 01.02.1958, Page 7

ÆSKA Á HELVEGI
ÚRVAL
liti. Það var viðurkennt, að
jafnframt tilteknum lífeðlis-
fræðilegum breytingum, einkum
í sambandi við kynfærin, ættu
sér þá stað breytingar í hugsun,
tilfinningalífi og hegðun. Helztu
einkenni þessara nýju hræringa
væru efagirni og vantrú á við-
teknar venjur og fomar dyggðir
og í sumum tilfellum meiri eða
minni andúð á þeim. En andúð-
in var ekki neikvæð, heldur
fylgdi henni rík löngun til að
breyta heimi hinna fullorðnu á
einhvern hátt. Þessi andi, sem
var ríkjandi öll æskuárin og
hvarf ekki fyrr en áhuga- og
vandamál fullorðinsáranna
komu til sögunnar, vair í eðli
sínu jákvæður. Hann var bor-
inn uppi af hugsjón; hann neit-
aði að taka við lífinu eins og
það lá fyrir, en leitaði eftir ein-
hverju öðru og meira. Eins og
allt andóf var það — jafnvel
þegar það gekk lengst og hafði
í för með sér gagngera breyt-
ingu á hegðun — í eðli sínu bar-
átta fyrir málstað.
Hugarástand nútímaæskunn-
ar er ekki þannig. Ég hef leyft
mér að einkenna það með orð-
inu uppsteit. Með því á ég við,
að yfirleitt er athöfnum nútíma-
unglinga ekki ætlað að þjóna til-
gangi eða ná settu marki, heldur
að veita hverja þá fullnægingu,
sem hægt er að öðlast af því
einu að gera uppsteit. Þeir af-
neita ekki fornum dyggðum eða
hafna viðteknum venjum til þess
að setja í staðinn mannúðlegri
félagsvenjur, heldur til þess eins
að afneita. Þeir véfengja ekki
gildi fomra siðvenja af löngun
til þess að afhjúpa hræsni
hinna fullorðnu eða til að skapa
nýjar venjur, er hæfi betur nú-
tímanum: þeir rísa aðeins gegn
þeim af einskærri eyðilegging-
arfýsn. Eins og unglingar á öll-
um tímum eru þeir haldnir eirð-
arleysi því og óánægju, sem er
náttúrlegt þessu þroskaskeiðí.
En nútímaæskan virðist gera
uppsteit til þess eins að finna
þá vafasömu fróun sem fylgir
uppsteit án markmiðs, gagn-
stætt því sem var um æsku fyrri
tíma, sem veitti þessum tilfinn-
ingum útrás í leit að markmiði
og tilgangi.
Það má benda á margt, sem
skilur milli andófsfullrar æsku
liðinna tíma og stjórnlausrar
æsku nútímans. Mér hefur
virzt, að þessi skil gefi ekki ein-
ungis glögga mynd af hrjáðri
æsku nútímans, heldur séu þau
einnig mjög til glöggvunar á or-
sökum þeim, er liggja til grund-
vallar hinni hörmulegu afmynd-
unar skapgerðarinnar.
Sem ábyrgum þjóðfélagsþegn
og föður, sem einnig er sálfræð-
ingum, hafa mér hlotnast ó-
venjuleg tækifæri til að kynn-
ast æskumönnum við hinar
margbreytilegustu aðstæður.
Við þessar athuganir mínar hef
ég komið auga á tvö meginein-
kenni í hegðun æ fleiri pilta og
stúlkna á þessum aldri. Þessar
uppgötvanir mínar örva til sam-
5