Úrval - 01.02.1958, Blaðsíða 12

ORVAL
isburð í ömurlegum lista staða-
nafna, er byrjar á Buchenwald
og Varsjá, rekur áfram nöfn
eins og Los Alamos og Hiro-
shima, og endar (þó aðeins í
bili) á Formósu. Þessi vitnis-
burður er ekki aðeins sönnun
um vaxandi brjáiæði í veröld-
> inni, heldur ótvíræð vísbending
um, að þetta sjúklega ástand er
í eðli sínu psýkópatískt.
Mannkynið er, á þessum tíma-
mótum í sögu sinni, tekið að
sýna í vaxandi mæli öll þau ein-
kenni, sem greina má hjá psýkó-
patískum persónuleika. Eins og
hann erum vér, sem tegund, að
verða samvizkulausir og of-
beldisfullir. Eins og hann erum
vér orðnir sjálfselskufullir og
tillitslausir. Eins og hann erum
vér óðum að glata einstaklings-
eðli voru í múgsálinni. Eins og
hann erum vér þrælar hvata
vorra og frumstæðra hneigða,
Málið allt má draga saman í
eina setningu: brjálæði það, sem
þar til fyrir þrjátíu árum, var
einkenni nokkurra afbrota- og
vandræðamanna, óeðlið, sem áð-
ur fyrr brauzt út aðeins við sér-
stakar félagslegar aðstæður,
virðist nú vera að breiðast út
um allan heim. Það er þessi
geðbilun, sem ásækir nú æsku
vora æ meir með hverjum degi.
En það erum vér, foreldramir,
sem erum að sýkja börn vor af
þessum hræðilega sjúkdómi.
Orsök þeirrar geðveilu, sem
birtist svo ljóslega hjá kynslóð
þeirri, sem nú er að nálgast full-
ÆSKA Á HELVEGÍ
orðinsár, verður að finna. Hverj-
ar em rætur hennar? Hvernig
er hægt að breyta að því er virð-
ist heilbrigðu fólki í svo for-
djarfaðar sálir, að þeir skuli
geta reist og starfrækt lík- og
kalkbrennsluofna fyrir lifandi
fólk, framleitt vetnissprengjur
og reist þrælabúðir? 1 stuttu
máli: hvemig verða menn psý-
kópatar ?
Vér skulum byrja á því að
gera oss Ijóst, að psýkópatía er
ástand, sem blundar með hverj-
um manni, alltaf og allsstaðar.
Af því að barnið er frummynd
hins psýkópatíska persónuleika,
og af því að bernskan er sam-
mannlegt þroskaskeið, höfum
vér öll ekki einungis lifað tíma-
bil, sem með réttu getur kallast
psýkópatískt, heldur býr með
oss alla ævi sá möguleiki, að
vér hverfum aftur til þessa á-
stands. En ævi flestra manna
líður svo, að sá möguleiki verð-
ur sjaldan að veruleika, og þá
einungis þegar sérstaklega reyn-
ir á. Venjulegur maður, sem
ekki mætir óvenjumiklum erfið-
leikur eða freistingum í lífinu,
gerist sjaldan bemskur. En þeg-
ar það kemur fyrir, þegar hann
af einhverjum ástæðum sýnir
þau einkenni samvizkuleysis,
eigingirni og hömluleysis, sem
em barninu eðlileg, er hann kall-
aður psýkópat. Orðið er einnig
notað um þá, sem af öðrum á-
stæðum komast aldrei af
þroskastigi bamsins, þó að þeir
nái fullum líkamlegum þroska.
10