Verzlunartíðindi - 01.12.1979, Side 15

TAFLA 4.4.11.1. Breytingar á vöxtum
l.S. 1973 15.7 . 1974 1.5. 1976 21.3 . 1977 1.8. 1977 21.11. 1977 21.2. 1978
Forvext- ir víxla 11% 16% 16,75% 17,25% 17 ,25% 20,5% 23,5
Fasteigna- veðlán. 13% 18% 19% 19% 20% 2 3% 26%
Yfirdrátt- ar lán. 12% 16% 18% 19% 19% 2 2% 2 5%
( H4 )
4.4.12. Afskriftir
Allar afskriftir eru miðaðar við
það, sem skattayfirvöld leyfa á
hverjum tíma. Er þar um að ræða
afskriftir af kaupverði í langflest-
um tilfellum. Lagfæringar vegna
áhrifa verðbólgu eru svo teknar
inn í formi flýtifyrninga og stuð-
ulsfyrninga, en með þeim nýju
skattalögum, sem tóku gildi 1.
janúar 1979, eru gerðar ýmsar
leiðréttingar hér á, þannig að
vonazt er til að afskriftirnar
komist nær því að sýna þá raun-
verulegu verðmætarýrnun, sem á
sér stað.
4.4.13. Tekju- og
eignaskattur
Þessi liður hefur ekki breytzt svo
mjög á því tímabili, sem taflan
nær yfir, en rétt er að hafa í huga,
að á allra síðustu misserum hafa
skattar hins opinbera á atvinnu-
reksturinn hækkað mjög.
4.5. Ýmsar kennitölur
Eins og áður hefur komið fram,
eru krónutölur lítils virði í sam-
anburði milli ára vegna þeirrar
miklu rýrnunar, sem orðið hefur
á íslenzku krónunni á undan-
förnum árum og áratugum sam-
fara mikilli verðbólgu.
Þegar skoða á afkomu eins fyrir-
tækis, eru krónutölur ekki neins
virði, ef ekki er fyrir hendi sam-
anburður, jafnvel þótt ekki væri
um neina verðbólgu að ræða. Það
helzta, sem menn bera sig saman
við, eru áætlanir, sambærilegar
tölur fyrri tímabila og tölur úr
sambærilegum fyrirtækjum. En
það er ljóst, að hægt er að öðlast
nánari vitneskju um gang fyrir-
tækja á fleiri vegu en með því að
rýna í tölur um afkomu eða
kostnaðarskiptingu.
4.5.1. Veltuhraði vörubirgða
Hægt er að reikna út svokallaðar
kennitölur. Veltuhraði vöru-
birgða er líklega þekktasta
kennitalan. í töflu 3.7.2. sáum við
veltuhraða vörubirgða, þar sem
verzlunum var skipt eftir stærð.
Hér skulum við líta á sama tíma-
bil, þar sem verzlununum er skipt
eftir eignarformi.
Veltuhraði vörubirgða er þannig
reiknaður út að meðalbirgðum
ársins ((Bl/1+B31/12):2) er
deilt upp í vörunotkunina. Þá
fæst út, hversu oft meðalvöru-
birgðir fyrirtækisins eru seldar á
ári. I því verðbólguástandi, sem
hér ríkir, er mjög mikilsvert að
hafa veltuhraðann sem allra
mestan. I könnun, sem Brynjólfur
Sigurðsson gerði, á kjörbúðum
Dagvöruverzlun
í Reykjavík
árið 1964 kom i ljós, að veltu-
hraðinn var frá 9.5 til 12.5 eftir
því, hvort vöruúrval kjörbúðanna
var, þ. e. þær kjörbúðir, sem
verzluðu með kjöt, höfðu meiri
veltuhraða.
Samkvæmt ákvörðun stjórnvalda
er harðlega bannað að hækka
birgðir vara í verzlunum í sam-
ræmi við almennar verðlags-
hækkanir. Þar sem innkaupsverð
hækkar, verður ekki hjá því kom-
izt, að verzlunin tapi á þessu
stórum fúlgum. I bezta falli hluta
af hagnaði sínum, en ef hann er
ekki fyrir hendi, verður að útvega
lánsfjármagn til fjármögnunar á
nýjum birgðum. Það grátbros-
lega við þetta er það, að oftast
sýnir svo bókhaldið, að gömlu
birgðirnar hafi verið seldar með
hagnaði, og þvi beri lögum sam-
kvæmt að greiða skatta og önnur
opinber gjöld af þessum hagnaði.
I dagvöruverzluninni er mikill
munur á veltuhraða einstakra
vörutegunda. 1 raun má skipta
vörum verzlananna í þrennt. I
fyrsta lagi eru vörur sem hafa
mikinn veltuhraða og koma í
verzlanirnar á hverjum degi. Hér
er um að ræða mjólk og ýmsar
mjólkurvörur, brauð, fisk og ým-
islegt annað nýmeti. í öðru lagi er
um að ræða vörur, sem seljast
mjög ört, þó ekki sé keypt inn
daglega, eins og til dæmis kjöt-
vörur, sykur, hveiti, grænmeti og
ýmiss konar niðursuðuvörur. I
þriðja og síðasta lagi er svo um að
ræða vörur sem seljast hægar eins
og krydd, vítamín og alls kyns
sérvörur.
Ekki eru til tölur um veltuhraða
hinna ýmsu vöruflokka, en með
þessar upplýsingar i huga er ljóst,
að mikill hluti vara í dagvöru-
verzlunum hefur alltof lítinn
veltuhraða og dregur þannig nið-
ur meðaltalið.
VERZLUNARTÍÐINDI
143