Verzlunartíðindi - 01.12.1979, Side 21

lags, sem enginn virðist vilja. Af-
greiðslufólk í dagvöruverzlunum
verður margt að vinna fram eftir
á föstudagskvöldum og til há-
degis á laugardögum. Þó er búið
að koma því í kjarasamninga að
10 laugardaga á hverju sumri
skuli ekki vinna. Á meðan hópur
manna i þjóðfélaginu vinnur að
því ljóst og leynt að lengja
vinnutíma afgreiðslufólks, er
alltaf að verða algengara, að
vinnu sé hætt á hádegi á föstu-
dögum, meðal annars mun svo
vera i byggingariðnaðinum. Þó
svo að dagvöruverzlanir í
Reykjavík séu opnar á bilinu
40—áO tíma á viku, kemur um
það bil helmmgur vikusölunnar
inn á föstudögum og laugardög-
um. Þetta hefur það í för með sér,
að álag verður mjög mismikið
eftir því, hvenær er vikunnar, og
raunar líka eftir því, hvenær
dagsins er. Þetta vandamál er
gjarnan leyst með því að fá
aukafólk á mesta annatímanum.
Tilvist þessa aukafólks hefur víða
haft vandamál í för með sér, því
að fasta starfsfólkinu finnst oft á
tiðum, að það sé með vinnu sinni
alla vikuna búið að vinna hlutina
upp í hendurnar á þessu fólki,
auk þess sem þetta aukafólk
kemur gjarnan til að vinna þegar
dagvinnu lýkur, og „stelur“ því
eftirvinnunni af fasta starfsfólk-
inu.
5.5. Launin
Eins og fram kemur í kaflanum
um kostnað er launakostnaður í
dagyöruverzlunum langsamlega
stærsti kostnaðarliðurinn, oftast
milli 50 og 60% kostnaðarins. Því
er það mikilsvert fyrir stjórnend-
ur dagvöruverzlana að reyna að
halda þessum lið sem mest niðri,
sem aftur hefur önnur vandamál
í för með sér. f fyrsta lagi er mikið
um, að afgreiðslufólk skipti um
vinnu, meðal annars vegna lé-
legra launa og mikils vinnuálags.
í öðru lagi er starfsfólk dagvöru-
verzlana flestallt með litla skóla-
menntun að baki, en það er
bagalegt, þegar til dæmis þarf að
leiðbeina viðskiptavinunum með
notkun á erlendum vörum eftir
erlendum leiðarvísum. Lágum
launum og lélegri vinnuaðstöðu
fylgir líka lítið álit, og víst er að
það þykir ekki „fínt starf“ að
vinna í dagvöruverzlun.
Þann 1. marz 1979 voru laun af-
greiðslufólks í dagvöruverzlunum
samkvæmt taxta frá Verzlunar-
mannafélagi Reykjavíkur frá
162.575 til 196.871 krónur fyrir
almenn afgreiðslustörf, og hæst
krónur 237.486 fyrir verzlunar-
stjórnarstörf. Á sama tima kost-
aði sæmilega stór íbúð um það bil
20 milljónir króna, þannig að af-
greiðslumaður í hæsta flokki þarf
að leggja allt kaupið sitt í 8 ár í
íbúð, ef hann hyggst kaupa eina
slíka.
Það hefur lengi verið nokkur vissa
fyrir því, að hluta afgreiðslufólks
væri greitt meira en taxti segir til
um. Til að komast að sannleik-
anum í þessum efnum var Hag-
vangi hf. falið á vegum Verzlun-
armannafélags Reykjavíkur að
gera könnun á raunverulegum
launagreiðslum í verzlunum í
byrjun árs 1979.
Úrtak 39 verzlana var valið. Þar
af svöruðu um 80%, m. a. 7 dag-
vöruverzlanir, en yfirleitt voru
ekki nema 2 verzlanir í hverjum
flokki. Áður en fjallað er um þessa
könnun finnst mér rétt að benda
á, að úrtakið er mjög lítið, og alls
ekki marktækt nema að hluta til.
I þessari könnun eru ekki teknir
með yfirmenn verzlananna, en
reikna má með, að þeir séu al-
mennt yfirborgaðir. Hvað við-
Dagvöruverzlun
í Reykjavík
kemur dagvöruverzluninni var,
eins og áður sagði, um 7 verzlanir
að ræða með 125 einstaklinga,
þar af einhverja í hlutastarfi.
Telja verður, að þetta úrtak ætti
að komast nálægt því að vera
marktækt fyrir heildina.
í ljós kemur, að yfirborganir
nema 6.9% að meðaltali, og er
það minnsta, sem gerist í verzl-
unum samkvæmt könnuninni, ef
frá eru taldar snyrtivöruverzlan-
ir, sem eru með 3% yfirborganir,
en þar voru, að því er bezt verður
séð aðeins tvær manneskjur í úr-
takinu, og þar af önnur aðeins í
hlutastarfi, og verður áreiðanleiki
úrtaksins gagnvart heildinni að
skoðast í ljósi þessa.
Mestar eru yfirborganirnar í bíla-
og varahlutaverzlunum, eða
64.5% að meðaltali fyrir taxta. í
meðfylgjandi töflu 5.5.1. eru frá-
vik frá taxta athuguð, eftir því í
hvaða launaflokki þau koma
fram. Þar sem mínusfrávik eru, er
borgað undir taxta sem að sjálf-
sögðu er með öllu óheimilt, en
fram kemur, að um mistök í
launaútreikningi hafi verið að
ræða. Oftast er um óverulegar
upphæðir að ræða, en þó allt upp
í 16.3% í einu tilviki.
Vegna smæðar úrtaksins verður
að athuga vel, að ekki þarf að
vera, að hægt sé að færa niður-
stöðurnar upp á heildina. Ef frá-
vikin í hverjum flokki eru reiknuð
út frá töflu 5.5.1. og tekið er tillit
til mismikils vægis, fæst tafla
5.5.2.
I ljós kemur að yfirborganir eru
langsamlega mestar í flokkunum
A-3, A-5-l og A-5-3, enda er það í
samræmi við yfirborganir í öðr-
um verzlunargreinum. Þó ekki
komi það í ljós í þessari könnun,
virðast þeir, sem gleggst þekkja til
um laun í dagvöruverzlunum, þ.
e. fulltrúar bæði verzlunarmanna
VERZLUNARTÍÐINDI
149