Verzlunartíðindi - 01.12.1979, Qupperneq 17

TAFLA 4.5.1.1.
X7 Vörunotkunin
Veltuhraoi vorubirgða —
Meðalbirgðir
Verzlanir ein- staklinga í Rvk. Félög í Reykiavík Alls Rvík
1971 7,29 11,94 9,64
1972 11,40 11,90 11,72
1973 10,47 12,78 11,83
1974 8,55 10,92 9,94
1975 8,16 11 ,42 10,04
1976 7,72 10,20 9,18
(H 3)
Dagvöruverzlun
í Reykjavík
Þegar breytilegi kostnaðurinn
hefur verið dreginn frá söluverð-
mæti, kemur út framlegð. Ut-
reikningur á framlegð gerir
mönnum kleift að sjá mun á tapi í
rekstri og þess að ná ekki einu
sinni fyrir greiðslu á breytilega
kostnaðinum, en sé það uppi á
teningnum, er líklega ráðlegast
að hætta rekstri.
Ýmsar fleiri kennitölur eru oft
reiknaðar og verða þær nú taldar
hér upp.
Tölurnar í töflunni sýna, hversu
oft birgðirnar hafa verið seldar að
meðaltali. Þar sem slíkar tölur
eru ekki svo mjög tamar mörgum
þeim, sem við verzlun starfa, get-
ur verið nauðsynlegt að um-
breyta töflunni á þann hátt, að í
stað veltuhraða finnum við út
meðaldvalartíma birgðanna í
verzluninni. Það má gera á þann
hátt að margfalda saman meðal-
birgðirnar og daga ársins (oftast
er miðað við 360 daga) og deila
með vörunotkuninni, eða bara
deila veltuhraðanum í 360. Ef
það er gert fæst eftirfarandi tafla.
TAFLA 4.5.1.2. Meðaldvalartími birgða
Verzlanir ein- staklinga í Rvík. Félög í Reykiavík. Alls í Rvík.
1971 49 dagar 30 dagar 37 dagar
1972 3 2 " 3 0 " 31 "
1973 34 " 2 8 " 3 0 "
1974 4 2 " 3 3 " 3 6 "
1975 4 4 " 3 2 " 3 6 "
1976 4 7 " 3 5 " 3 9 "
(H 3)
Eins og sjá má hefur ástandið
heldur farið versnandi. Lengstur
dvalartími, og þar með hægastur
veltuhraði, er árið 1976 og má
gera því skóna, að verzlunin hafi
tapað gífurlegum fjármunum
vegna þessa hæga veltuhraða, þar
sem verðbólgan var mikil á þessu
ári. Verzlanir, sem reknar eru
sem félög, eru yfirleitt stærri, og
er meiri veltuhraði þeirra í fullu
samræmi við áður fram komnar
upplýsingar.
4.5.2. Aðrar kennitölur
Hugtakið framlegð hefur hingað
til verið lítið notað í uppgjörum
verzlana. Vegur hugtaksins hefur
þó farið vaxandi, enda er notkun
þess nú kennd í skólum í bók-
haldskennslu, allt niður á grunn-
skólastigið. Byggt er á þeirri
staðreynd, að miklum hluta
kostnaðarins má skipta í tvennt,
allt eftir eðli kostnaðarins, það er
annars vegar í fastan kostnað og
hins vegar í breytilegan kostnað.
1. Framlegðarstig. Það sýnir
framlegðina sem hlutfall af
sölu.
2. Núllpunktur. Hann sýnir, við
hvaða sölu rekstrarafkoman er
á núlli.
3. Öryggisbil. Sýnir, hversu mik-
ið salan má minnka frá núver-
andi ástandi, án þess að til
taprekstrar komi.
4. Afköst reiknuð í hlutfalli við
ýmsa takmarkandi þætti, svo
sem vinnuafl, vélatíma, fer-
metra o. s. frv.
5. Arðsemi. Hún sýnir, hversu
miklu fjármagnið, sem er í
fyrirtækinu, skilar. Annars
vegar er reiknuð arðsemi eigin
fjár, en hins vegar heildarfjár.
6. Greiðsluhæfi, það sýnir hæfi
fyrirtækisins til að greiða
skuldir sínar á gjalddaga.
7. Gjaldhæfi segir til um hvort
eignir hrökkvi fyrir skuldum.
8. Einnig er oft reiknaður út
veltuhraði ýmissa annarra
efnahagsatriða en birgða, svo
sem skuldunauta og lána-
drottna. (H7).
Vegna upplýsingaskorts verður
ekki farið út í þessa útreikninga,
enda af því hæpinn ávinningur,
þar sem um það gamlar tölur er
að ræða, og til dæmis arðsemis-
krafa eigenda verzlana verður að
VERZLUNARTÍÐINDI
145