Bókasafnið - 01.01.2003, Síða 38

Poulsen flokkar rannsóknir í þrjá mismunandi
flokka og spyr:
1. Verða stúdentarnir betri námsmenn?
Um þetta eru til fáar kannanir. Selegean, Thomas og
Richman (1983) rannsökuðu samband milli brottfalls
úr námi, námstíma og einkunna annars vegar og
þátttöku í bókasafnsfræðslu hins vegar. Bornir voru
saman tveir hópar með 234 stúdentum hvor, annar
fékk bókasafnsfræðslu og hinn ekki. Niðurstaðan var
að minna brottfall var í hópnum sem fékk kennslu
(hefur komið fram víðar) og hærri einkunnir á próf-
um. Enginn munur var á námstíma hópanna.
Coulon rannsakaði þá kenningu að í bókasafns-
fræðslu lærðu stúdentar grunnþætti í akademísku
námi, að flokka og afleiða og að öllum líkindum bætti
það þá sem námsmenn. Rannsókn fór fram 1991-92
og niðurstaðan var sú að þeir sem fóru ótilneyddir í
safnfræðslu fóru hraðar í gegnum námið en þeir sem
gerðu það ekki.
Þó að spurningin um hvort safnfræðslan hafi já-
kvæð áhrif á námsferil hafi lítið verið rannsökuð
benda framkomnar niðurstöður, þó fáar séu, til þess
að áhrifin séu jákvæð.
2. Hver er besta kennsluaðferðin?
Aðeins ein rannsókn sýndi marktækan mun á
kennsluaðferðum. Borin var saman hefðbundin safn-
kennsla og safnkennsla byggð á PBL, þar sem spurt
var faglegra spurninga og fólst í því að finna viðeig-
andi heimildaleitartæki til að svara þeim. Árangur
var fundinn með því að meta heimildaskrár í skrif-
legum verkefnum nemenda. Bókasafnsfræðingur og
kennari fóru yfir hvor í sínu lagi. Lítill munur var á
mati þessara tveggja aðila en niðurstaðan var sú, að
þeir sem höfðu unnið eftir PBL stóðu sig betur. Þetta
hefur ekki verið hægt að sýna fram á í öðrum rann-
sóknum og því er margt óljóst hvað gæði mismun-
andi kennsluaðferða varðar.
3. Kunna stúdentarnir grundvallaratriði í upplýs-
ingaleit?
Lítið hefur verið skrifað um hversu mikið stúdentar
læra í upplýsingaleit og hvernig hægt er að meta það.
Þegar um grunnatriði er að ræða, þ.e. að finna í skrá
titil, höfund, hvar bók er staðsett og leita eftir efnis-
orði eru því miður flestar rannsóknir ómarktækar af
því að þeim er tölfræðilega ábótavant og þær hafa
ekki samanburðarhóp. Það hefur meira að segja kom-
ið fram að því meiri fræðslu sem stúdentar fá, þeim
mun verr standa þeir sig í upplýsingaleit. Sem betur
fer eru þessar rannsóknir ekki heldur marktækar!
Ein einasta rannsókn virðist benda til þess að PBL
sé besta kennsluaðferðin í upplýsingaleit. í öllum
öðrum rannsóknum hefur komið í ljós að engin ein
kennsluaðferð sé annarri betri.
Niðurstöður Godin-verkefnisins eru í stuttu máli
þær að færni háskólanema í upplýsingaleit er ekki
nógu mikil og kennslunni ekki sinnt sem skyldi.
Kennsla í upplýsingafærni er oftast í verkahring
bókavarða á bókasöfnum menntastofnana, sem hafa
hvorki kennslufræðilega menntað fólk, skipulag né
menningu sem styður þróun á kennslufærni starfs-
fólksins. Mikilvægt er að geta nýtt kennsluhæfileika
og -reynslu starfsmanna. Oft á tíðum vantar svigrúm
og fjármagn til þróunarstarfs. Kennslu á bókasafni
verður að taka alvarlega og í framtíðinni er mikilvægt
að til komi auknar fjárveitingar og breyttar áherslur
til að ná árangri.
„Við verðum að kenna þeim að læra“
„Færni er nokkuð sem maður hefur af því að maður
veit eitthvað eða gerir eitthvað sem uppfyllir kröfur
við ákveðnar aðstæður." (Kompetencerádet 1999).
Kröfur til bókasafnsstarfsfólks á skólasöfnum
dagsins í dag eru margs konar, ein þeirra er eins og
áður er getið að þeir bregði sér í kennarahlutverk.
Á námskeiðinu talaði Gitte Larsen (Danmarks
Biblioteksskole) um fjögur færnisvið í þessu sam-
bandi:
• fagfærni
• félagsfærni
• framkvæmdafærni/aðgerðafærni
• breytingafærni
Sá sem stundar bókasafnskennslu þarf að vera vel að
sér í öllu sem að upplýsingaleit lýtur, laginn að um-
gangast fólk, geta miðlað öðrum, vera sveigjanlegur
og tilbúinn að tileinka sér nýjungar. Hann þarf að
skilja drifkraft áhuga hjá fólki, hafa sýn á gæði kunn-
áttu, virða einstaklinginn og hafa vilja til að breyta og
endurnýja sig. Hann þarf að undirbúa kennarahlut-
verkið með því að læra nokkrar kennslufræðilegar
kenningar og aðferðir, hópkennslu, einstaklings-
kennslu og kenna þeim að kenna sér sjálf,, og svona
má lengi telja. Margar góðar skilgreiningar voru
nefndar á kennsluhlutverkinu, eiginleikum og færni
þess sem það leikur, en ekkert tók þó fram fyrirlestr-
um og æfingum Kirsten Larsen frá Dansk Biblioteks
Center. Hún var með okkur í tvo daga og kallaðist
hennar þáttur „Undervisningsteknik og -planiœgning".
Hún lagði áherslu á að skilja eðli námsins og hvað
það er sem gerist í námsferlinu. Hún benti á eftirfar-
andi:
• Kennsla leiðir ekki sjálfkrafa til náms og upp-
lýsingar eru ekki það sama og þekking.
• Tilfinningar og reynsla einstaklingsins eru oftast
mikilvægari þættir í námi en upplýsingar.
• Mikilvægast er að reyna ekki að koma of miklum
upplýsingum í einu til nemenda.
• Nemandinn á að læra að nota þær upplýsingar
sem hann fær og yfirfæra á fyrri reynslu og þekk-
ingu.
36
BÓKASAFNIÐ 27. ÁRG. 2003