Læknaneminn - 01.10.1971, Side 42

36
LÆKN ANEMINN
um ræðir, er í ýmsu áfátt. Þannig
voru engar rannsóknir gerðar á þvag-
sýrubúskap fyrr en serum þvagsýra var
orðin verulega hækkuð vegna nýrna-
bilunar.
Þótt konan virðist ekki hafa verið
rannsökuð að ráði fyrr en nýrnabilun
var orðin svo mikil, að hún ruglaði nið-
urstöður að nokkru, benda allsterkar
líkur til, að höfuðorsök nýrnasteina
hennar sé renal tubular acidosis. Að
þeirri diagnosiu liggja eftirtalin rök.
Talsverðar líkur eru á, að stein-
myndun sé byrjuð þegar á barnsaldri
(11 ára). Styður það grun um með-
fædda metaboliska truflun. Steinar
konunnar eru röntgenfastir, sennilega
calciumsteinar, tag kemur það heim við
R.T.A. eins og raunar allar aðrar or-
sakir calciumsteina. Sterkustu rökin
fyrir renal tubular acidosis fást í fyrstu
legu á Landspítalanum. Við innlögn hef-
ur konan þá metaboliska acidosis, sæmi-
lega kompenseraða að vísu (pH 7,29).
Samtímis mælist pH þvags 7,0. Slíkar
mælingar eiga í sjálfu sér að nægja
til að staðfesta greininguna renal tubul-
ar acidosis. Að visu vilja menn gjarnan
sjá hypokalemiu og hyperchloremiu
samfara metaboliskri acidosis (hér ser-
um 4,5 mEq/1 og serum C1 103 mEq/1),
en þess ber að gæta, að konan er, þegar
hér er komið sögu, orðin verulega
uremisk (blóðurea. 104 mg/100 ml) og
gildi þvi nokkuð brengluð af þeim sök-
um. Síðari gildi áðurgreindra para-
metra eru síður marktæk, þar eð konan
er þá komin á stöðuga bikarbónatmeð-
ferð.
Renal tubular acidosis er hið kliniska
heiti á metaboliskum galla í tubular-
frumum, er fyrst og fremst veldur því,
að frumurnar geta ekki viðhaldið þeim
þéttnimismun á vetnisjónum milli extra-
cellulervökva og þvags, sem nauðsyn-
legur er til nægilegs útskilnaðar. Afleið-
ingin er „basiskt" þvag (pH>5,4, jafn-
vel við sýringarpróf) og meiri eða minni
metabolisk acidosis. Hér skal ekki getið
nánar þess samspils truflana á elektro-
lýtaútskilnaði, er af þessu hlýzt, þ.á.m.
tilhneigingar til nephrocalcinosis og
kalksteinamyndunar. Meðferðin er sem
kunnugt er fyrst og fremst bikarbónat-
gjöf til leiðréttingar acidosis, þótt sum-
part hljómi það mótsagnakennt að gera
þvagið enn basiskara.
Ýmsum finnst rökrétt að álykta, að
sama sjúkdómsmynd geti komið upp í
króniskum nýrnasjúkdómum, einkum
þeim, er mest ráðast á starfsemi tubuli
(t.d. chrón. pyelonephritis). Vissulega
er það rétt, að útskilnaðarhæfileiki á
vetnisjónum er þar skertur, svo að það
veldur metaboliskri acidosis. Hins vegar
er það talið nær algilt, að nýrun hagi
sér þá eins og svo og svo stór hluti
starfandi nýrnavefs hafi verið numinn
burtu, en eftir standi mismunandi stór
hluti starfhæfs vefs. Sá hluti sé gjarn-
an svo lítill, að hann anni ekki álag-
inu, en hann vinni þó nokkurn veginn
eðlilega. Þetta þýðir, að hafi sjúkling-
urinn acidosis, er það þvag, er hinn
starfhæfi hluti myndar, í öllum tilfell-
um súrt (pH<5,4). Því getur ,,basiskt“
þvag og metabólisk acidosis ekki farið
saman nema í renal tubular acidosis.
★—
— Sögnin segir, að Parmeniskus hafi tapað hlátursgáfunni í
trophonska hellinum, en endurheimt hana á Delos, er hann sá af-
káralegt fífl, sem átti að tákna gyöjuna Leþos. Eins fór fyrir
mér. Kornungur gleymdi ég því, hvernig á að hlæja. Þegar ég
eltist, galopnaði ég augun og virti veröldina fyrir mér. Þá fór
ég að hlæja og hef ekki látið af því síðan. Ég sá, að gildi lifsins
var að geta haft í sig, takmark þess að verða jústizráð. Æðsti
unaður ástarinnar að ná í efnaða stúlku, hamingja vináttunnar að
hjálpa hver öðrum í auraleysi. Speki er það, sem flestir halda,
eldmóður a.ð halda ræðu, hugrekki að voga að verða fyrir 10 dala
sekt. Ástúð er það að óska, að mönnum verði maturinn að góðu og
guðhræðsla að fara einu sinni á ári til altaris, Þetta sá ég og hló.
— S. Kierkegaard.