Læknaneminn - 01.03.1981, Side 39

Hœgfara blóðsýking af völdum
meningokokka . Sjúkrasögur tvíburasystkina
Kristín E. Jónsdóttir læknir, Björn Árdal barnalæknir og Arinbjörn Kolbeinsson
yfirlæknir
Inngangur
Meningokokkasýkingar geta ])irst í mismunandi
formum:
1) Heilahimnubólga.
2) Bráð blóðsýking (sepsis) með eða án heila-
himnubólgu.
3) Hægfara blóðsýking (meningococcemia).
4) Sýkingar annars staðar en í blóði og heila-
himnum.
Tvö fyrsttöldu formin eru vel þekkt og mikiö hef-
ur verið um þau ritað. Hin tvö formin greinast rniklu
sjaldnar, a. m. k. nú orðiö, og fremur lítið hefur
verið um þau fjallað í læknarilum á undanförnum
áratugum. Framan af þessari öld birtust hins vegar
margar greinar um hægfara blóðsýkingu af völdum
meningokokka og sýkinga af þeirra völdum, t. d. í
liðum var þá oft getið. Trúlegt er, að þessi sjúk-
dómsform hafi oröið fátíðari eftir tilkomu sýkla-
lyfja. Fy rir nokkrum árum birtist í Læknaneman-
um frásögn um liösýkingu af vöklum meningokokka
hjá telpu með bráða blóðsýkingu.4 Að öðru leyti
hefur lítið verið fjallað um þessi sjaldgæfari sjúk-
dómsform meningokokka í íslenskum læknatímarit-
um. Eftirfarandi sjúkrasögur eru því birtar til að
vekja athygli á þeim.
Sjúhrasiigur
I
Rúmlega 2ja ára drengur var lagður inn á Barna-
spítala Hringsins í maí 1979. Tæpum 2 sólarhring-
um fyrir innlögn fékk drengurinn 41° C hita og var
vælinn. Síðar var tekið eftir útbrotum og hann liætti
að vilja stíga í fæturna. Daginn sem drengurinn
lagðist inn, kom hann á göngudeild til eftirlits vegna
astma. Hann var þá orðinn hress og hitalaus, en
reyndist vera með maculo-papuler útbrot. Hann
fékkst ekki lil að ganga. Blóðrannsóknir sýndu 12800
hvít blóðkorn með vinstri hneigð í deilitalningu,
sökk 37 mm/klst. og blóðflögur 248 þús. Drengurinn
var lagður inn samdægurs til frekari athugunar. Við
skoðun á deildinni var hann kominn með 39° C hita
og orðinn veikindalegur. Á hörundi hans voru út-
brotaskellur bæði á kroppi og útlimum, lítið á and-
liti. Voru þetta maculo-papuler útbrot, sem fölnuðu
við þrýsting, en í nokkrum þeirra voru örlitlar blæð-
ingar. Drengurinn hélt hægra hné aðeins beygðu og
var greinilega aumur við hreyfingar á því, húð yfir
liðnum var heit og ummál hægra hnés ^ cm meira
en þess vinstra. Stungið var á hægra hné og kom út
gruggugur vökvi. Rannsóknir á vökvanum sýndu
60.000X10° hv. blk., deilitalning á þeim sýndi 59
kleyfkirnd, 36 stafkirnd og 5 mononuclear frumur.
Sykur í vökvanum mældist 40 mg%, samtímis blóð-
sykurmæling var ekki gerð. Liðvökvinn, blóð og
strok frá útbrotum var sent í bakteríurannsókn. Við
smásjárskoðun á gramlituðu stroki úr liðvökvanum
sást mikið af hvítum blóðkornum, en engar bakter-
íur. Eftir 2 daga ræktuðust úr honum gramneikvæð-
ir diplokokkar, sem reyndust vera meningokokkar
af flokki B, ónæmir fyrir súlfalyfjum. Ekkert rækt-
aðist úr blóði eða útbrotastroki. Hálsstrok var tekið
daginn eftir innlögn og sent í ræktun. Úr því ræktuð-
ust ekki meningokokkar, en þess ber að geta, að
sýninu var ekki sáð á séræti til leitar að meningo-
kokkum, þar eð ekki lá þá fyrir grunur um meningo-
kokkasýkingu. Magn immunglobulina í blóði drengs-
ins mældist eðlilegt og athugun á komplementþátt-
um leiddi ekkert óeðlilegt í Ijós.*
Sjúkdómsgreiningar við innlögn voru: Liðbólga
af óþekktum uppruna, sennilega sýktur liður, mögu-
lega Still’s sjúkdómur. Henoch Schönlein syndrom
var hugleitt, þó að dreifing útbrota þætti ekki benda
37
læknaneminn