Læknaneminn - 01.03.1981, Page 52

magni af lyfj um en heilsugæslulæknar í dreifbýli.
Skýringar á mismunandi lyfjamagni íslenskra og
norskra lækna er ekki aS leita í mismunandi dán-
artíðni eða fjölda skráðra farsótta í löndunum.
4. Kannaðar hafa verið ávísunarvenjur sérfræðinga
og heilsugæslulækna og rætt verið um niðurstöð-
ur.
Æxli í efri hluta öndunarfœra íslendinga 1955—74
Jónas Hallgrímsson og Michael A. Cooper, Rannsóknastofu háskólans í líffœrarneinafrœði
Öll æxli frá efri hluta öndunarfæra, sem greind
voru með vefjagreiningu á Islandi á 20 ára tímabil-
inu, 1955-1974, voru endurskoöuð og flokkuð eftir
reglum Alþjóða heilbrigðismálastofnunarinnar frá
árinu 1978. Þetta voru 83 góðkynja og 114 illkynja
æxli. Góðkynja æxli hjá báðum kynjum voru al-
gengust í nefi og voru flest flöguþekju og transi-
tional papilloma. Hjá körlum voru illkynja æxli al-
gengust í barkakýli og hjá konum í sinusum og nef-
koki. Flest þessi illkynja æxli voru flöguþekju-
krabbamein í ýmsum myndum.
Þrátt fyrir svipaöa anatomiska byggingu var ólík
dreifing æxla í nefi og sinusum, þar sem góðkynja
æxlin voru fleiri í nefi en þau illkynja í sinusum.
Skýring á því er ekki þekkt.
Krabbamein í nefkoki virðist algengara í Islend-
ingum en öðrum Evrópubúum og má vera, að mikil
saltneysla Islendinga eigi þátt í því. Vaxandi tíðni
krabbameins i barkakýli á sennilega rót sína að
rekja til tóbaks og áfengis og er það sérstakt á-
hyggjuefni vegna verulegrar aukningar meðal ungra
kvenna.
Algengi og orsakir sjónskerðingar og blindu hér á landi
Guðmundur Björnsson lœknir, augndeild Landakotsspítala
Algengi lögblindu hér á landi í þessari könnun
miðast við íbúatölu 1. des. 1979. Lögblinda (legal
blindness) skv. skilgreiningu WHO er %0 sjón á
betra auga með besta gleri eða ekki yfir 20° víðast
sjónsvið. Síðasta könnun á blindum hér á landi var
gerð af höfundi þessarar greinar árið 1950 og var
þá aðallega stuðst við skráningu blindra á allsherjar-
manntali. I þessari könnun var víða leitað fanga til
að afla heimilda s. s. meðal augnlækna, Blindrafé-
lagsins, héraðslækna o. fl. aðila. Talið er að flestir
alvarlega sjónskertri séu tíundaðir í þessu uppgjöri.
I leitirnar komu 419 lögblindir (212 karlar og 207
konur). Heildaralgengi bæði kyn saman er 185,1 á
100.000 íbúa. Algengið eykst með aldrinum. Al-
gengi meðal barna 0-14 ára er 41,9 á 100.000 íbúa,
15—69 ára 71,8 og 70 ára og eldri 1868,2 á 100.000
íbúa. Sé hlutfallstala blindra miðuð við þá, sem hafa
enga eða lítt nýtanlega sjón er heildaralgengið 57 á
100.000 íbúa, en sumar þjóðir miða við þetta blindu-
mark. Ef skilgreining blindu er %0 eða verri á betra
auga er heildaralgengið 120 á 100.000 íHúa. Flestar
grannþjóðir okkar, t. d. Skandinavar og Englending-
ar, miða blindu við þessi mörk.
Dreifing blindra eftir sjónskerpu: Um þriðjungur
hefur enga eða lítt nýtanlega sjón (88 karlar, 53
konur). Um tveir þriðju hlutar eru starfsblindir
(124 karlar, 154 konur) og eru þeir vegskyggnir.
Um 62% af öllum lögblindum eru búsettir á höfuð-
borgarsvæðinu eða 262 að tölu. Algengi blindu er
mest á þessu svæði eða 219 á 100.000 íbúa.
Algengastar blinduorsakir: Degeneratio macularis
senilis 39,6%. Næst stærsti sjúkdómaflokkurinn, sem
veldur sjónskerðingu og stundum albindu á báðum
augum er af meðfæddum uppruna 19,3%. Það eru
þróunargallar í augum, oftast af arfgengum uppruna,
t. d. cataracta congenita og atrophia n. optici. Til
sextugsaldurs er þessi sjúkdómaflokkur algengasta
orsök hlindu hér á landi. Eftir þann aldur eru hæg-
fara gláka og ellirýrnun í miðgróf sjónu tíðust
blinduorsök. Um 17,7% hafa misst sjón af völdum
open-angle glaucoma og eru karlar tvöfalt fleiri en
konur. Aðeins 1,2% af blindum hafa misst sjón af
völdum cataracta senilis og um 2,4% af völdum dia-
betes mellitus.
Miðað við blindrakönnun árið 1950 hefur algeng-
ið (miðað við %0 sjón) minnkað úr 300 á 100.000
50
LÆKNANEMINN