Læknaneminn - 01.04.1988, Blaðsíða 28

Ach:
MYND3: Viðörvun águanylatecyclasa (L-GC=leysanIegur-GC, H-GC=himnubundinn-GC) myndast c-
GMP. Það virkjar kínasa (ó=óvirkur, v=virkur) sem fosfórýlerar prótein (Prótein-P). Þessi fosfórýlering
hindrar á einhvern hátt hækkun á fríu Ca“ inni í frumu og leiðir því til slökunar.
Efni sem miðla samdrætti valda
hækkun á innanfrumu Ca++ styrk
og til að c-GMP geti valdið slökun
þarf það að geta komið í veg fyrir
þetta.
í frumunni er ensým sem
heitir guanylate cyclasi en það
breytir GTP í hringtengt form, það
er segja c-GMP. Til þess að
utanaðkomandi efni valdi hækkun
á c-GMP þurfa þau því að virkja
þetta ensým. Til eru tvö form af
þessuensými ífrumunni. Annaðer
kallað himnubundinn (particulate)
guanylate cyclasi en hitt
leysanlegur (soluble) guanylate
cyclasi. Eins og nöfnin bera með
sér eru þessi tvö form mismunandi
staðsett í frumunni. Sá himnu-
bundni er talinn miðla viðtakaháðri
hækkun á c-GMP, til dæmis af
völdumANF. Sáleysanlegimiðlar
hækkun á c-GMP af völdum NO,
það er segja bæði nítróglyceríns og
skyldra lyfja og einnig EDRF. NO
er talið tengjast við heme-hóp á
leysanlega guanylate cyclasanum
og valda þannig virkjun á honum.
Hækkun á c-GMP hvort
sem er af völdum leysanlegs eða
himnubundins guanyiate cyclasa
leiðir af sér örvun á sérhæfðum
prótein kínasa, hinum svokallaða c-
GMP kínasa. Prótein kínasar eru,
eins og sagði í umræðunni um
fosfatídylinósítólboðkerfið hér á
undan, ensým sem fosfórýlera
prótein og hafa áhrif á virkni
þeirra. Þessi örvun á c-GMP-
kínasa leiðir þannig af sér breytta
virkni ákveðinna próteina sem
hindra hækkun á innanfrumu Ca++
styrk(30). Hvernig þetta gerist
nákvæmlega er ekki vitaö. Mynd 3
er skematísk mynd af þessu ferli.
AhrifEDRF á aðrarfrumur:
Þar sem EDRF veldur hækkun á c-
GMP í sléttum vöðva hlýtur sú
spurning að vakna hvort það geti
ekki valdið svipuðum áhrifum í
öðrumfrumum. Hvað varðarblóð-
flögur og æðaþelsfrumur er svarið
við þessari spumingu játandi, það
er EDRF veldur hækkun á c-GMP
í þessum frumum( 13,33). Gildi
þessarar hækkunar á c-GMP er þó
enn nokkuð á huldu sérstaklega
hvað varðaræðaþelið. Iþeimhefur
ekki tekist að tengja hækkun á c-
GMP við neina ákveðna verkun. I
blóðflögum er þetta þó aðeins
ljósara. Hækkun á c-GMP í þeim
er talið bæði hindra samloðun
blóðflagna innbyrðis(34) svo og að
hindra samloðun þeirra við æðaþel
og col!agen(35). Þannig gæti
EDRF gegnt mikilvægu hlutverki í
sambandi við blóðsegamyndun og
jafnvel myndun æðakölkunar þó
26
LÆKNANEMINN 1/1988-41. árg.