Læknaneminn - 01.04.1988, Blaðsíða 12

veigamikill þáttur í tæringu tengdri
alnæmi(slim disease, AIDS
cachexia)(13).
Klínísk einkenni HIV
smitunnar
Skilgreining á alnæmi
(AIDS)(CDC, Bandaríkjunum) er:
Áreiðanleg greining sjúkdóms,
sem bent getur til undirliggjandi
ónæmisbælingar, í einstaklingi
sem sýktur er með HIV og ekki
hefur neina aðra þekkta orsðk á
ónæmisbælingu sinni(8). Þeir
sjúkdómar sem taldir eru geta bent
til undirliggjandi ónæmisbælingar
eru m.a.:
1. ) Protozoal: Pneumocystis
carinii lungnabólga, toxoplasma
sýking í lungum eða miðtaugakerfi.
Alvarlegar og langvarandi
sýkingar í þörmum vegna Crypto-
sporidium sp. og Isospora belli
(54).
2. )Sveppasýkingar: Candid-
iasis í vélinda, berkjum eða
lungum. Cryptococcasýkingar
ýmist útbreiddar eða staðbundnar í
lungum eða miðtaugakerfi.
Histoplasmosis. Aspergillosis,
ýmist útbreiddar eða í
miðtaugakerfi.
3. ) Bakteríusýkingar: Sýkingar
með atypiskum Mycobacteriae,
s.s. M. avium-intracellulare.
4. ) Veirusýkingar: Sýkingar
með Cytomegalovirus (CMV),
einkum í lungum, meltingarvegi
eða miðtaugakerfi. Alvarlegar
Herpes Simplex (HSV) sýkingar í
meira en einn mánuð (slímhimnur,
lungu, meltingarvegur). PML
(Progressive Multifocal Leuko-
encephalopathy).
5. ) Illkynja sjúkdómar:
Kaposis sarcoma. Primer cerebral
lymphom. Non Hodgkins
lymphoma (B-frumu; oft diffuse
histiocytic).
6.) Annað:Krónískur lymphoid
interstitial pneumonitis í börnum
undir 13 ára aldri (8).
Sjúklingar með þessa
sjúkdóma teljast skv. skilgreiningu
ekki vera með alnæmi ef ekki er
hægt að sýna fram á sýkingu með
HIV-1 eða HIV-2 með einhverju
móti.
í upphafi var alnæmi að
mestu bundið við homma,
eiturlyfjaneytendur er sprautuðu
sig með óhreinum nálum, blæðara
og blóðþega er fengu sýkt blóð. Nú
hefur tíðni alnæmis aukist verulega
meðal gagnkynhneigðra og er álitið
að eiturlyfjaneytendur eigi einna
mestan þátt í að bera sjúkdóminn til
þess hóps.
Mjög er umdeilt hversu
margir þeirra er sýkjast fái klínísk
einkenni alnæmis. Þar sem
sjúkdómurinn hefur aðeins verið
þekktur í rúmlega 7 ár er erfitt að
spá nokkru um það. Kenningar
hafa verið settar fram um að 30%
sýktra fái alnæmi (51). Aðrar
kenningar um að allt frá 2-10%
HIV sýktra einstaklinga fái alnæmi
á ári hverju hafa einnig verið settar
fram (49). Þvíer ljóstað fræði þessi
eru enn mjög svo þoku hulin. .
Starfstruflanir í tauga-
kerfi
Truflanir á starfsemi
taugakerfis eru algengar í alnæmi.
Um 60% alnæmissjúklinga eru
með einkenni frá taugakerfi og sýna
má fram á meinsemdir þar af ýmsu
tagi post mortem í 80-90%
tilfella(l). Ýmislegt bendir til þess
að veiran sjálf sé orsök fyrir þein
skemmdum er oft sjást í taugakerf
alnæmissjúklinga. Margt styður þá
kenningu að HIV komist inn í
miðtaugakerfið fljótlega eftir að
smit á sér stað. Til að mynda hefur
tekist að sýna fram á mótefni gegn
veirunni í heila- og mænuvökva
einkennalausra sjúklinga. Þá hefur
einnig tekist að einangra veiruna úr
heila- og mænuvökva sjúklinga
með eitlastækkanir en en engar
klínískt greinanlegar tauga-
truflanir(14). Rannsóknir benda til
að sjúklingar með alnæmi (þ.e.
AIDS) sem ekki eru
vitsmunaskertir eða með aðrar
klínískt greinanlegar tauga-
truflanir séu samt sem áður oft með
heilaskemmdir sem koma fram við
aðrar rannsóknir s.s. segulómun
(MRI, magnetic resonance
imaging)(15). Segulómun er
næmari en tölvusneiðmyndun (CT)
við rannsóknir á miðtaugakerfi. Til
að mynda greinast stundum lesionir
í subst. alba með þeirri tækni sem
ekki sjást með CT.
Hægvaxandi heila-
bólga(subacute encephalitis) er
algengasta ástæðan fyrir
taugatruflunum í sjúklingum með
alnæmi. Einkenni eru f.o.f.
vaxandi vitsmunaskerðing ásamt
breytingum á hegðun og hreyfigetu
(14). í yfir 80% tilfella versnar
sjúklingunum fremur hratt og
skerðast mjög andlega innan eins
árs frá upphafi einkenna frá
miðtaugakerfi. Þegar svo er komið
er meðallíftími tæplega tveir
mánuðir.
Heilahimnubólga(asep-
tískur meningitis) er næst-
algengasti sjúkdómur í mið-
taugakerfi alnæmissjúklinga. Hún
greinist í 5 - 10% tilfella.
Heilahimnubólga kemur oft fram
10
LÆKNANEMINN 1/1988-41. árg.