Læknaneminn - 01.04.2005, Blaðsíða 58

Læknishjálp, mannúð og mannréttindi
í hertekinni Palestínu
Sveinn Rúnar Hauksson
heimilislæknir og formaður félagsins ísland Palestína
Inngangur
í þessari grein verður greint frá starfi Sambands palestínskra
læknishjálparnefnda (UPMRC) og fjallað um heilsugæslu,
mannúðar- og mannréttindamál í hertekinni Palestínu. Sagt
verður frá starfi íslenskra sjálfboðaliða á herteknu svæð-
unum. Fyrst verður þó vikið að því sem efst er á baugi og
stuttlega fjallað um sögulegan bakgrunn hernámsins.
Friðarvon - eða hvað?
Um þessar mundir mætti ætla að örlítið friðvænlegar horfði í
samskiptum ísraela við Palestínumenn. Sharon forsætisráðherra
ísraels hefur fengist til að ræða við forseta hertekinnar Palestínu
en það er nýjung hjá Sharon að hafa yfirleitt eitthvað við Palest-
ínumenn að tala. Á fundi hans og Abbas, nýkjörins forseta
palestínsku svæðanna, komu fram loforð um bót og betrun. Það
sem úr hefur orðið er lausn 500 pólitískra fanga (af 8000), en
þeir munu flestir hvort sem er hafa verið búnir að sitja inni þann
tíma sem hernámsyfirvöldin ætluðu þeim að þessu sinni.
Svo var látið heita að vopnahléi væri lýst yfir á Sharm-el-Sheik
fundinum ífebrúar s.l. en engu að síður héldu aftökur, manndráp
og kúgun áfram af hálfu ísraelshers. Þrettán Palestínumenn
höfðu verið vegnir af ísraelsher eftir vopnahléð, þar af tveir ungl-
ingar, þegar sjálfmorðsárás í Tel Aviv varð fjórum að bana og
særði marga. Það var eins og sú árás hefði verið pöntuð af
Sharon og ólíkt fyrri tilræðum af þessari gerð vildi enginn kann-
ast við verknaðinn, það er hvorki Hamas, Jihad eða Al-Aqsa
sveitirnar. Sharon notaði árásina sem tilefni til að hætta
viðræðum um að láta lausa fleiri pólitíska fanga og hætta við að
draga herinn til baka frá borgum Palestínumanna.
Ekki var minnst á aðskilnaðarmúrinn á fundi leiðtoganna rétt
einsog hann væri ekki til. Alþjóðadómstóllinn í Haag hefur þó
úrskurðan hann ólögmætan og að rífa beri múrinn og bæta fólki
eignatjón af völdum hans. Með múrnum ætla ísraelar að sölsa
undir sig rúman helming Vesturbakkans þannig að eftir verða
um 10% upphaflegs lands Palestínumanna þeim til handa.
Múrinn útilokar endanlega allar vonir um sjálfstætt, lífvænlegt ríki
og palestínsku þjóðinni er ætlað að hírast á nokkrum einangr-
uðum svæðum undir járnhæl ísraela.
Aðskilnaðarmúrinn hjá Abu Dis
„Hlustaðu ekki á hvað hann segir, horfðu á hvað hann gerir“
Það er vart við því að búast að maður eins og Sharon og hans
her breytist á einni nóttu. „Hlustaðu ekki á hvað hann segir,
horfðu á hvað hann gerir" var ráð sem ég fékk þegar Sharon tók
við. Verk hans segja mikla sögu. Sú langa saga hryðjuverka og
stríðsglæpa verður ekki rakin hér, en spyrja má hvað Sharon
hyggst fyrir nú. Nánasti ráðgjafi hans, Dov Weisglass, og tengil-
iður við Bandaríkjastjórn, greindi frá áætlun Sharons varðandi
herteknu svæðin í ísraelska dagblaðinu Haaretz 6. október s.l.
Morgunblaðið greindi frá viðtalinu við Weisglass daginn eftir:
„Hið raunverulega markmið Ariels Sharons, forsætisráðherra
ísraels, með því að flytja burt herinn og gyðingabyggðirnar frá
Gaza, er að koma með samþykki Bandaríkjastjórnar endanlega
í veg fyrir stofnun palestínsks ríkis."
Það sem Sharon fékk hjá Bandaríkjastjórn fyrir áformin um að
leggja niður landtökubyggðir á Gaza var stuðningur við fyrirætl-
anir um að viðhalda öllum stærstu landtökubyggðunum á Vest-
urbakkanum, jafnframt því sem mannréttindum palestínsks
flóttafólks, réttinum til að snúa heim aftur, var ýtt til hliðar. í þessu
felst grundvallarþreyting á afstöðu Bandaríkjastjórnar, sem í orði
kveðnu hafði fram að þessu haldið sig við alþjóðalög og álykt-
anir Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna varðandi Palestínu og
ísrael. í þessu Ijósi er vart að vænta mikillar bjartsýni hjá þeim
sem í hlut eiga og okkur sem fylgst höfum með þróun mála fyrir
botni Miðjarðarhafs.
Saga hernámsins í stuttu máli
Ófriðarsagan á slóðum Biblíunnar er bæði löng og stutt. Af
síðum Gamla testamentisins rennur blóðið en á hinn bóginn
hafa gyðingar búið öldum saman í sátt og samlyndi við
nágranna sína. Zíonisminn varð til í lok 19. aldar en áhrifa hans
56
LÆKNANEMINN
2005