Læknaneminn - 01.04.2005, Blaðsíða 98

Verkefni 3. árs læknanema
omiur á mjaðmagrind (42). Fjöldi þeirra sem gengust undir
aðgerð vegna Perthes sjúkdómsins var 55, 22 vegna vanþroska
á mjaðmagrind og vegna liðhlaups af völdum tauga- og vöðva-
sjúkdómum 17.
Umræða: Fjöldi mjaðmaaðgerða stendur í stað á tímabilinu en
breyting er á tegund þeirra. Áberandi kynjamismunur er milli
aðgerða á Perthes og meðferða á vanþrosaka á mjaðmagrind.
Niðurstöðurnar eru í takt við erlendar rannsóknir þar sem
meðferðarúrræðum er að fjölga. Sjá má ákveðnar tímabilsbreyt-
ingar sem eru raktar til tilfærslu ákveðinna sérfræðinga. milli
vinnustaða.
Meðferð irið sykursýki tegund 2 á Heilbrigðis-
stofnuninni Selfossi
Margrét D. Óskarsdóttir’, Ragnar Gunnarsson' 2
’Læknadeild Háskóla íslands, 2Heilbrigðisstofnunin á Selfossi.
Inngangur: Sykursýki er algengur og alvarlegur sjúkdómur.
Langvinnir fylgikvillar sjúkdómsins skerða lífsgæði og lífslíkur
sjúklinganna og valda heilbrigðiskerfinu talsverðum kostnaði.
Hér er um stóræðabreytingar (t.d. kransæðasjúkdómur, heila-
blóðfall) og smáæðasjúkdóma (breytingar í augum, nýrum og
taugum) að ræða. Með góðri stjórn á blóðsykri, blóðþrýstingi og
fleiri þáttum má seinka eða jafnvel koma í veg fyrir fylgikvillana.
Þekkíng á sjúkdómnum hefur aukist undanfarin ár, ný lyf hafa
komið fram og vekur sú staðreynd forvitni um hvort þetta skili
sér í bættri meðferð sykursjúkra.
Efniviður og aðferðir: Rannsóknin var afturvirk og tók til
áranna 1999-2003. Upplýsingar voru fengnar úr sjúkraskrám 60
einstaklinga, völdum handahófskennt úr þýði 130 einstaklinga,
sem höfðu greininguna sykursýki teg. 2 á sama tímabili á heilsu-
gæslustöðinni (2,0 % af íbúum svæðisins). Skráð var í töflur
hvort og þá hvaða ár eftirfarandi mælingar/rannsóknir lágu fyrir:
hjartalínurit, augnskoðanir, fótapúlsar, taugaskoðanir, blóðþrýst-
ingur, þyngdarstuðull. Öll mæld blóðrannsóknargildi, sem mælt
er með í klínískum leiðbeiningum, voru einnig skráð.
Niðurstöður: Meðalaldur úrtaks var 69 ± 11,5 ár, meirihluti var
karlkyns (59%) og meðalþyngd var 96 ± 21 kg. hjá þeim 76%
sem höfðu verið vigtaðir á tímaþilinu. Meðaltal langtímablóðsyk-
ursmælinga, HbA1 C, lækkaði úr 7,46 ± 1,2 % í upphafi tímabils-
ins, niður í 6,53 ± 0,7 % í lok þess (p < 0,01). Blóðþrýstingur
lækkaði frá því að vera 154 ± 17,5 og 83 ± 10,8 mm Hg árið
1999 niður í það að vera 138 ± 18,1 og 80 ± 8,4 mmHg árið
2003(p < 0,01). Árið 1999 var heildarkólesteról 5,7 ± 0,7 en árið
2003 var það komið niður í 4,7 ± 0,9 (p < 0,01). Hlutfall sjúklinga
sem náði settum markmiðum leiðbeininganna, jókst verulega á
tímabilinu. Ekki voru marktækar breytingar í tíðni mælinga.
Ályktanir: Á þessu tímaþili urðu mæld gildi betri og náðu nærri
öll markmíðum klínískra leiðbeininga árið 2003. Enn vantar
reyndar upp á fjölda mælinga og sérstaklega þarf að auka eftir-
farandi rannsóknir: hjartalínurit, tauga- og æðaskoðanir, líkams-
þyngdarmælingar sem og skoðanir augnlækna.
Lykilorð: Sykursýki tegund 2, klínískar leiðbeiningar, heilsu-
gæslustöð.
Heilsa íslenskra barna
Félags- og efnahagslegir áhrifaþættir, heil-
brigði og velliðan.
Margrét Ólafía Tómasdóttir1, Geir Gunnlaugsson2
’Læknadeild Háskóla Islands, 2Miðstöð heilsuverndar barna.
Inngangur: Árið 2003 kom út skýrsla sérfræðinefndar ESB,
Child Health Indicators of Life and Development (CHILD) þar
sem lagðar eru fram 38 breytur til að meta heilsu barna í Evrópu
á víðari grundvelli en áður hefur tíðkast. Breytunum er skipt í
fjóra flokka, félags-og efnahgaslegar aðstæður, heilbrigði og
vellíðan, áhættu og verndandi þætti og stefnumótun og þjón-
ustu. Markmið þessarar rannsóknar var að meta á grundvelli
skýrslunnar heilsu íslenskra barna, meta gæði skráningar
hennar hér á landi og safna upplýsingum um áhrif hvers þáttar
á heilsu barna með áherslu á félags-og efnahagslega þætti, heil-
brigði og vellíðan.
Efni og aðferðir: Haft var samband við fagfólk á hverju sviði og
leitað eftir tölfræðilegum upplýsingum, rannsóknum og ráðgjöf.
Að mestu var unnið upp úr birtum gögnum. Hvorki þurfti leyfi
Vísindasiðanefndar né Persónuverndar fyrir rannsókninni.
Niðurstöður: Engin almenn skráning er á félags-og efnahags-
stöðu barna. Því reyndist ógjörningur að meta stöðu barna út frá
atvinnu foreldra eða menntun móður. Reiknaður var út fjöldi
barna í fátækt miðað við 60% miðtekna. Alls flokkuðust 9,3%
íslenskra barna undir fátæktarmörkum 2002, alls 5.698 börn. í
Ijós kom að 34,4% barna einstæðra foreldra bjuggu við fátækt
en 22% íslenskra barna búa hjá einstæðu foreldri. Hælisleit-
endum hefur farið fjölgandi hér á allra síðustu árum. Alls sóttu 57
börn um hæli 1998-2003 en 10 þeirra eru enn hér. Fjöldi
erlendra ríkisborgara 0-18 ára árið 2003 voru 1.651. Dánartíðni
íslenskra barna er mjög lág. Að meðaltali látast á ári 10/100.000
pop. frá fyrstu viku eftir fæðingu til tvítugs. Algengasta orsök
andláta eru slys. Alls greindist 41 barn á aldrinum 0-14 ára með
krabbamein 1998-2002 og aldursbundið nýgengi var
13,8/100.000/ár fyrir drengi en 12,0/100.000 stúlkur. Nýgengi
sykursýki fyrir árið 1990-1999 var 13,9/100.000/ár og hefur
nýgengið vaxið um 2,6% á ári. Tíðni astma hefur reynst um 28%
hjá 4 ára, 13% hjá 8 ára, 9% hjá 10-11 ára og 13% hjá 15 ára.
Aldursbundið nýgengi heilahimnubólgu var 12/100.000 yngri en
16 ára 1989-2000. Almenn tannheilsa íslenskra barna hefur ekki
verið mæld síðan 1996 og var hlutfall skemmdra, tapaðra og
fylltra tanna á einstakling 1,5 hjá 12 ára börnum en 47,5% þeirra
höfðu allar tennur heilar. Misvísandi upplýsingar fengust um tíðni
slysa og sjálfsvígstilrauna hjá börnum. Um 60 börn voru lögð inn
á barnadeild Landspítala vegna bruna 2000-2003. 1 .apríl 2001 -
96
LÆKNANEMINN
2005