Læknaneminn - 01.04.2005, Blaðsíða 85

Verkefni 4. árs læknanema
Verkefni 3. árs læknanema
B-frumur í slímhúð miðeyra eftir pneumó-
kokkaeyrnabólgu í bólusettum og óbólu-
settum rottum
Alda Birgisdóttir1, Ingileif Jónsdóttir12, Maren Henneken2
'Læknadeild Háskóla Islands, 2Ónæmisfræðideild LSH
Inngangur: Streptococcus pneumoniae eða pneumókokkar
eru algengasta orsök eyrnabólgu í börnum. Pneumókokk-
asýkingar eru meðhöndlaðar með sýklalyfjum en sýklalyfjaó-
næmi fer ört vaxandi. Bólusetníngar eru ákjósanleg forvörn.
Erfiðara hefur reynst að vekja vernd gegn sýkingum í slím-
húðum, eins og eyrnabólgu, en ífarandi sýkingum með þeim
bóluefnum og bólusetningaraðferðum sem notaðar eru í dag.
Markrmið rannsóknarinnar var að skoða lgA+ og lgG+ plasma-
frumur í slímhúð miðeyra, hálseitlum og milta úr rottum, 10
dögum eftir að þær voru sýktar í miðeyra með pneumókokkum
og kanna hvort aukning á fjölda þeirra væri mismunandi eftir
bólusetningarleiðum. Rotturnar voru bólusettar með Pnc-6B-
CRM um slímhúð nefs með ónæmisglæði, með stungu undir
húð með eða án ónæmisglæðis. Óbólusettar rottur voru notaðar
sem viðmið. Einnig stóð til að bera saman þéttni lgA+ og lgG+
plasmafruma í slímhúð miðeyra og hálseitlum við magn fjöl-
sykrusértækra IgG og IgA mótefna í semri og munnvatni og klín-
ískan framgang eyrnabólgu (niðurstöður úr fyrri rannsókn).
Tilgátan var sú að með bólusetningu um slímhúð nefs fengist
öflugra slímhúðarónæmissvar og mest aukning á lgA+ plasma-
frumum sem líklegt væri til þess að auka vernd gegn eyrna-
bólgu.
Efniviður og aðferðir: Vefjasýni úr slímhúð miðeyra, hálseitlar
og milta úr bólusettum Sprague Dewley karlrottuum voru
skorðuð í OCT, snöggfryst og varðveitt við -70°C. Skornar voru
7mm þykkar sneiðar og litað var fyrir IgA og IgG mótefnum og
CD45RA, sem er einkennissameind fyrir B-frumur. Tvö prófefni
voru notuð til framköllunar, Envision og APAAP. Kjarnar voru
litaðir með hematoxillíni. Litaðar vefjasneiðar voru skoðaðar
undir Ijóssmásjá og ákvarða átti fjölda lgG+ og lgA+ fruma á flat-
armálseiningu og bera saman á milli hópanna.
Niðurstöður: Litunaraðferðirnar virkuðu ekki. Hvarfefni voru
látin standa á sneiðum við mismunandi hitastig, +4°C og
herbergishita. Prófað var að lengja tíma fyrir hvarfefni og/eða
framköllun. Prófaðar voru mismunandi aðferðir við blokkun á
peroxidasa í vef. Ýmist fékkst ekki næg litun eða þegar litun
fékkst var bakgrunnur of mikill til þess að hægt hafi verið að
ákvaraða hvar um væri að ræða sértæka litun á lgA+, lgG+ og
CD45RA+ frumum. Einnig var mikið ósamræmi milli daga fyrir
sömu litunaraðstæður. Engar ályktanir er hægt að draga af litun-
unum. Niðurstöður úr fyrri hluta rannsóknarinnar verða kynntar,
þ. e. mótefnamyndun við bólusetningu og vernd gegn eyrna-
bólgu.
Lykilorð: pneumókokkar, eyrnabólga, slímhúðarbólusetning,
plasmafrumur
Aldursbundin hrörnun I augnbotnum hjá
íslendingum 75 ára og eldri
Ásbjörg Geirsdóttir1, Guðleíf Helgadóttir1-2, Haraldur Sigurðsson12
'Læknadeild Háskóla íslands, 2Augndeild LSH
Inngangur: Aldursbundin hrörnun í augnbotnum (age-related
macular degeneration; AMD) er alvarlegur sjúkdómur sem
leggst á miðsvæði augnbotnsins, þ.e. á makúluna, og truflar þar
með skörpu sjónina. Sjúkdómurinn getur valdið mikilli sjón-
skerðingu og er ein algengasta orsök blindu í Vestrænum ríkjum.
Algengi AMD eykst með hækkandi aldri enda er það aðal-
áhættuþáttur sjúkdómsins. Þar sem meðallíftími fólks verður
stöðugt lengri eru sífellt fleiri sem greinast með sjúkdóminn.
Meginmarkmið þessarar rannsóknar var að skoða hlutfallslega
dreifingu AMD sjúklinga sem eru 75 ára og eldri milli hinna
mismunandi birtingarforma sjúkdómsins.
Efniviður og aðferðir: Efniviðurinn var sóttur í gagnagrunn
samvinnu-verkefnis íslenskrar Erfðagreiningar og íslenskra
augnlækna sem fram fór á árunum 1999 til 2002. Þar voru kall-
aðir til allir AMD sjúklingar sem áttu eitt eða fleiri skyldmenni
innan sex meiósa eða minna sem einnig höfðu sjúkdóminn. Auk
þess var reynt að fá a.m.k. tvo einkennalausa ættingja með í
rannsóknina en þetta fyrirkomulag kallast fjölskyldunálgun. Alls
voru 1199 einstaklingar sem bæði uppfylltu skilgreiningarmörk
þessarar rannsóknar um að vera 75 ára og eldri og áttu full-
nægjandi gögn. Af þeim voru 897 með AMD í a.m.k. öðru auga.
Niðurstöður: Meðalaldur AMD sjúklinga var 85 ár og konur
voru um tvöfalt fleiri en karlar. AMD sjúklingum fjölgaði jafnt og
þétt í elstu aldurshópunum en allir sem voru 100 ára eða eldri
reyndust vera með sjúkdóminn. Á byrjunarstigunum var öfugt
línulegt samband milli drusena og litþekjubreytinga í augnbotni.
Með hækkandi aldri voru hlutfallslega færri með drusen á
meðan sífellt fleiri fengu litþekjubreytingar. Enn fremur færðust
stöðugt fleiri frá byrjunarstiginu yfir á lokastigið með aldrinum en
þar af fengu hlutfallslega fleiri þurra formið en það vota.
LÆKNANEMINN
2005
83