Læknaneminn - 01.04.2005, Side 91

Verkefni 3. árs læknanema
sama hátt og þeim íslensku og niðurstöður þeirra bornar
saman. Jafnframt voru niðurstöður skýrslu heilbrigðisráðherra
um tíðni og eðli barnaslysa tímabilið 1990-96 nýttar til að fá
mynd af þróun slysa barna. Til þessa var einnig notast við
heimaslysarannsókn Eiríku A. Friðriksdóttur og Ólafs Ólafssonar
frá árinu 1986.
Niðurstaða: Heima- og frítímaslysum íslenskra barna hefur
farið stórlega fækkandi á síðustu árum. íslenskt samfélag farið
frá því að vera með eina hæstu slysatíðni í Vestur-Evrópu og í
hóp þeirra þjóða sem hafa hvað lægsta tíðni á síðustu tveim og
hálfum áratugi.
Lykilorð: Heima- og frítímaslys, börn 0-4 ára, Slysaskrá íslands.
Greining bióðfíokkamótefna þungaðra kvenna
og afdrif nýburanna árin 1996-2003
Elín Gunnlaugsdóttir1, Atli Dagbjartsson1-2, Sveinn Guðmundsson3
’Læknadeild Háskóla (sland, 2Barnaspítali Hringsins, 3Blóðbankinn við Barónsstíg.
Inngangur: Misræmi milli blóðflokks móður og fósturs getur
valdið blóðkornarofi hjá nýbura. Undir lok sjöunda áratugs
síðustu aldar hófust ónæmisaðgerðir gegn anti-D
mótefna-myndun. Síðan þá hefur greining anti-D mótefna orðið
sjaldgæfari hjá konum á meðgöngu en á sama tíma hefur hlut-
fall blóðflokkamisræmis vegna annarra blóðflokka aukist.
Könnuð var tíðni og sértækni mótefna hjá þunguðum konum á
íslandi árin 1996-2003 og fylgt eftir afdrifum barna sem hlutu
sjúkdómsgreininguna „Hemolytic Disease of the Newborn
(HDN)“.
Efniviður: Gagnagrunnur Blóðbankans geymir upplýsingar um
allar konur sem greindust með mótefni á meðgöngu frá árinu
1996. Fæðingar RhD neikvæðra kvenna í Reykjavík eru skráðar
í gagnagrunn sem unninn er úr mæðraskrám. Upplýsingar um
afdrif barna voru sóttar í sjúkraskrár og barnablöð hjá mæðra-
skráningu.
Niðurstöður: Á árunum 1996-2003 voru 32.996 fæðingar
skráðar á íslandi. Hver meðganga er skráð sem eitt tilfelli í rann-
sókninni. Þrjú hundruð og áttatíu mótefni greindust í 310
tilfellum. Tíðni mótefna-myndunar á meðgöngu reyndist vera
0,94%. Tvö mótefni voru til staðar í 18,7% tilfella og þrjú mótefni
hjá 1,9% tilfella. Anti-D mótefni voru 15% allra mótefna sem
greindust. Samtals voru mótefni gegn rhesus blóðflokknum
55,3%. Tæplega 39% anti-D mótefna voru þekkt áður en tiltekin
meðganga hófst. Af þeim 61,4% anti-D mótefna sem greindust
á tiltekinni meðgöngu voru 29,8% ekki greind fyrr en eftir 28.viku
meðgöngunnar. Ríflega 95% barna sem greindust með HDN
hlutu sjúkdóminn vegna rhesus blóðflokkamisræmis. Af þeim
310 börnum sem konur með mótefni fæddu á umræddu tíma-
bili þurftu tíu (3,2%) á blóðskiptum að halda vegna HDN sjúk-
dómsins en hjá öðrum þrjátíu (9,7%) dugði Ijósameðferð ein og
sér.
Ályktun: Rannsókn þessi gefur þverskurðarmynd af tíðni og
sértækni mótefna hjá þunguðum konum yfir átta ára tímabil á
íslandi. Þrátt fyrir að anti-D sé einungis um 15% allra mótefna
sem greinast voru sjö af tíu blóðskiptum í nýburum vegna anti-
D. Hin þrjú blóðskiptin fóru fram vegna annarra rhesus mótefna.
Niðurstöður rannsóknarinnar gætu reynst gagnlegar við undir-
búning á samræmdum klínískum leiðbeiningum um greiningu
blóðflokkamótefna á meðgöngu og eftirfylgni. Mikilvægt er að
þungaðar konur komi í blóðskimun snemma á meðgöngu ef
taka á upp klínískar leiðbeiningar sem fela í sér að gefa öllum
RhD neikvæðum konum anti-D sprautu á 28. og 34. viku
meðgöngu. Nauðsynlegt þykir að samræma gagnagrunna
Blóðbanka og Barnaspítala til að fylgjast framvirkt með fram-
vindu mála hjá þunguðum konum og nýburum þeirra þegar um
blóðflokkamisræmi milli móður og fósturs er að ræða.
Lykilorð: Blóðflokkamótefni þungaðra kvenna, blóðkornarof
nýbura (hemolytic disease of the newborn, HDN).
Skurðaðgerðir við kalkvakaóhófí (hyperparat-
hyroidismus) á LSH 1990-2003. Gildi stað-
setningarannsókna.
Erna Halldórsdóttir1, Þorvaldur Jónsson2, Eysteinn Pétursson3, Sigurður
Sigurjónsson4.
’Háskóli Islands, zSkurðlækningadeild LSH, 3(sótópastofa LSH, 4Röntgendeild
LSH.
Bakgrunnur: Algengasta orsök kalkvakaóhófs er góðkynja
æxlisvöxtur (adenom) í einum kalkkirtli. Sjúkdómur í fleiri en
einum kirtli er fátíðari og er þá oftast um ofvöxt (hyperplasiu) að
ræða en sjaldnar góðkynja æxlisvöxt í fleiri en einum kirtli. Venjan
við aðgerð á kalkkirtlum hefur verið að gera tvíhliða (bilateral)
könnunaraðgerð á hálsi, finna alla kalkkirtla og fjarlægja síðan
einn eða fleiri. Vegna þess að oftast er sjúkdómur aðeins í einum
kirtli eru margir á þeirri skoðun að ekki þurfi að gera svo
umfangsmikla aðgerð. Ef sjúki kirtillinn er staðsettur fyrir aðgerð
með myndgreiningu væri hægt að gera staðbundnari, einhliða
(unilateral) aðgerð með styttri aðgerðartíma, minni vefjaröskun
og minni hættu á aukaverkunum. Rannsókn þessi var gerð til að
athuga gildi staðsetningarrannsókna fyrir skurðaðgerð og hvort
meinafræði kalkkirtla hefði áhrif á niðurstöður staðsetningar-
rannsóknanna.
Efniviður og aðferðir: Allir sjúklingar með staðfest kalkvakaó-
hóf sem gengust undir skurðaðgerð á kalkkirtlum á LSH árin
1990-2003 voru fundnir. Upplýsingar um kyn, aldur, staðsetn-
ingarrannsóknir, skurðaðgerðir, aðgerðartíma og meinafræði
kirtla fengust úr sjúkraskrám. Skilgreining á réttri staðsetningu
var að staðsetningarrannsókn greindi sjúkdóm réttu megin á
hálsi.
Niðurstöður: Á tímabilinu voru gerðar 123 aðgerðir á 112 sjúk-
lingum, 92 konum og 20 körlum, meðalaldur 61 ár. Af þessum
aðgerðum voru enduraðgerðir á hálsi 13 og í tveimur tilfellum
LÆKNANEMINN
2005
89