Úrval - 01.04.1966, Qupperneq 100

98
ÚRVAL
beittu fulltrúar frá þeirri deild Her-
málaráðuneytisins, sem fjallar um
borgaraleg málefni, neitunarvaldi
sínu með þeim árangri, að allt fór
í strand. Þannig glataðist síðasta
vonin að fullu og öllu um, að unnt
mundi að samræma hinar ólíku
skoðanir og mynda samræmda,
skýrt afmarkaða bandaríska stefnu
í máli þessu. Deilurnar héldu áfram
allan desembermánuð árið 1943. Og
á meðan beið Winant í Lundúnum,
án þess að honum bærust nokkur
fyrirmæli.
Eisenhower hershöfðingi, sem ný-
lega hafði verið útnefndur æðsti
yfirmaður herja Bandamanna vegna
fyrirhugaðrar innrásar á meginland
Evrópu, kom til Lundúna þann 14.
janúar árið 1944 til þess að taka við
þessari nýju stöðu sinni. Og um
leið varð það hann, sem fékk vald
til þess að taka hernaðarlegar á-
kvarðanir og sjá um framkvæmd
þeirra. Þann 15. janúar var Rankin
C-áætlunin borin formlega fram af
Sir Wiiliam Strang, aðstoðarutan-
ríkismálaráðherra Bretlands, við þá
Winant og Fedor Gusev, sendiherra
Bandaríkjanna og Rússlands. Vegna
þess að engin lausn hafði fengizt á
deilumálum þessum í Washington,
höfðu Bandaríkjamenn glatað tæki-
færinu til þess að eiga frumkvæðið
í máli þessu. Og það átti ekki fyr-
ir þeim að liggja að öðlast slíkt
frumkvæði aftur.
Á öðrum formlegum fundi Ráð-
gjafanefndar Evrópu samþykkti
Gusev hátíðlega brezku uppástung-
urnar án þess að bera fram nokkrar
mótbárur, en hann var harðdrægur
samningamaður, sem var þekktur
fyrir þrjózku sína í öllum samninga-
viðræðum. Segja má, að þarna hafi
vissulega verið sett hraðamet, hvað
snertir sovézkar ákvarðanir í utan-
ríkismálum. Samtímis því lagði
hann fram sovézk frumdrög að upp-
gjafar- og friðarskilmálum fyrir
Þýzkaland. Einn kaflinn fjallaði um
hernámssvæðin: sá kafli var í raun-
inni algerlega samhljóða brezku upp-
ástungunni. Samkvæmt frumdrög-
um þessum áttu Rússar að fá næst-
um 40% af Þýzkalandi öllu, 36%
íbúanna og 33% auðlinda þess og
framleiðslugetu.
Um þetta atriði viðhafði Strang
þessi orð síðar: „Skipting sú, sem
stungið var upp á, virtist ekki vera
ósanngjörn. Hafi Rússum kannske
verið sýnt helzt til mikið örlæti
með henni, þá var slíkt aðeins í
samræmi við óskjir hernaðaryfir-
valda okkar, sem voru áhyggjufull
vegna fyrirsjáanlegs skorts á mann-
afla til þess að taka að sér hersetu
í og stjórn á óhóflega stóru her-
námssvæði". Ástæðurnar fyrir þess-
ari ákvörðun voru miklu fleiri. Ein
ástæðan var ótti um, að Rúsland
kynni að gera sérstakan friðarsamn-
ing við Þýzkaland. Einnig var um
að ræða ótta, einkum meðal banda-
rískra forráðamanna, um að Rúss-
land mundi ef til vill ekki ganga
í lið með þeim í stríðinu gegn Jap-
önum.
Það kom flatt upp á ráðamenn
í Washington, hversu Rússar voru
leiftursnöggir að samþykkja hinar
brezku tillögur. „Hvert er hemáms-
svæðið, sem við stingum upp á, að
þeir fái“? spurði forsetinn sjálfur.
„Ég verð að fá að vita það til þess