Goðasteinn - 01.03.1973, Page 40

næsta dag og kvaddi menn til Lögbergs og flutti þar hina merki-
legu og afdrifaríku ræðu sína. Hann hóf máls með því að ræða
u.m, í hvert óefni væri komið, þá er menn hefðu ekki ein lög í
landinu, og talaði um fyrir mönnum á margan hátt. Var ræða
hans á þá leið, að menn skyldu ekki láta þá ráða, sem gengju
með mestu kappi með og móti, heldur miðla svo málum að hvorir
tveggju hafi nokkuð af sínu máli, ,,en vér höfum allir ein lög og
einn sið, því að þat man satt vera: ef vér slítum lögin, þá slítum
vér ok friðinn“.
Lét hann síðan þingheim játa því, að þau lög skyldi hafa, er
hann segði upp. En lögin byrjuðu svo: að allir menn skyldu
kristnir vera og skírn taka, en um barnaútburð og hrossakjötsát
skyldu haldast hin fornu lög, einnig skyldu menn blóta á laun,
ef vildu, en varða fjörbaugsgarði, ef vottum kæmi við. Hof og
hörga skyldi niður brjóta. Annars skyldu haldast hin fyrri lög,
þau sem ekki stóðu móti kristnum dómi. Þar með voru allir
íslendingar kristnir, og þær fáu ívilnanir. sem heiðnir menn fengu
að halda, fékk Ólafur Haraldsson afnumið, skömmu eftir að
hann kom til valda í Noregi, líklega þegar 1016. Kristnitakan á
alþingi árið 1000 er einsdæmi. Heil þjóð hafnar með lögboði trú
feðra sinna og tekur við nýjum sið, sið, sem að vísu var nokkuð
þekktur hér á landi, en sem vafalaust mikill minni hluti þjóð-
arinnar aðhylltist. Þarna kemur margt til greina, er hugleiða skal,
hvað valdi þessum skyndilegu straumhvörfum. Hinn forni siður,
Ásatrúin, hafði um langt skeið verið í hnignun, trúin á mátt sinn
og megin var orðin útbreidd. Trúarbrögðin hæfðu ekki lengur
hinum víðsýnustu og menningarauðugustu þegnum þjóðveldisins.
Þau voru eins og flík, sem maður hefur vaxið upp úr, höfðu verið
góð og farið vel, en voru, er hér var komið, orðin of þröng.
Lönd þau, sem íslendingar þekktu bezt til utan Norðurlanda, s.s.
England og Frakkland, höfðu verið kristin um langan aldur, og
þaðan höfðu norrænir menn orðið fyrir margvíslegum menningar-
áhrifum. Kristnar hugmyndir höfðu um langan aldur síast ómeð-
vitað inn í hugi manna og valdið breytingum á viðhorfum þeirra
til tilverunnar yfirleitt. Áhrif kristinna lífsskoðanna og hugmynda
sýrðu skáldskap 10. aldarinnar, sem einna bezt kemur fram í
38
Goðasteinn