Goðasteinn - 01.06.1978, Page 47

gagnið, smíðaði enski verkfræðingurinn Murdock árið 1781. Vagn
þessi er enn til og varðveittur á safni í Birmingham. Þegar um alda-
mótin 1800 var þessara nýju vagna tekið að gæta í samgöngum ým-
issa landa.
Á fyrra helmingi 19. aldar var farið að nota gufubíla í áætlunar-
ferðum bæði í Englandi og víðsvegar á meginlandi Evrópu og
komu þeir þá að nokkru í stað hestvagna, sem áður höfðu tíðkast.
Þessir áætlunarvagnar voru sterkir og furðu vel gerð.ir. Með tím-
anum urðu þeir líka sífellt stærri og rúmbetri. Sá stærsti, sem kunn-
ugt er um, tók 130 farþega í sæti, svo að stærstu áætlunarbílar á
vorum tímum eru vart meira en hálfdrættingar á við þessa gömlu
og þunglamalegu gufuvagna. Varla mundi okkur blöskra hraði gufu-
bílsins, því að hann komst yfirleitt ekki yfir 20 kílómetra á klukku-
stund. Lítið var og hirt um það, hvernig færi um farþegana. Vcgir
voru víðast hvar mjög bágbornir og ósléttir og undir vögnunum
voru aðeins járnvarin kerruhjól og fjaðrir óþekktar með öllu fram-
an af. Yfir farþegana, sem hristust og hentust til og frá í þessum
brokkgengu og skröltandi farartækjum, lagðist líka að jafnaði
mökkur reykjar og sóts frá gufuvélinni, svo að lítt sá til sólar. Gufu-
bílar þóttu engu að síður merkileg uppgötvun, sem margir tóku
fagnandi og hagnýttu til hins ýtrasta, þótt skilyrði væru ill og erfið
sakir vegleysis. En ekki voru samt allir á einu máli um ágæti þess-
ara hestlausu vagna og sumsstaðar var þeim mætt með andúð og
jafnvel fjandskap af hálfu einstaklinga, félagasamtaka og jafnvel
stjórnvalda.
Það sem mönnum stóð helst stuggur af, var hraði þessara vagna,
sem talinn var stórhættulegur. f Englandi bar einna mest á óbeit
fólks í garð gufubílanna og lvktaði þeim málum svo, að cnska
þingið samþykkti að lokum árið 1865 lög, sem kváðu á um há-
markshraða þeirra og fleira. Skyldi hraði þeirra aldrei fara yfir
þrjá kílómetra á klukkustund í borgum og bæjum og ekki yfir sex
kílómetra í dreifbýli. Þá skyldi og ávallt hlaupa maður á undan
hverri bifreið, klingja bjöllu í sífellu og veifa rauðum fána, til að
gera fólki aðvart um hvaða voði væri þar á ferðum.
En þegar þessi lög öðluðust gildi, var raunar mjög tekið að halla
undan fæti fyrir gufubílunum. Það sem einkum dró úr notkun þeirra
var þó ekki ótti fólksins við hraða þe.irra eða fjandsamlegar sam-
Goðasteinn
45