Upp í vindinn - 01.05.2014, Blaðsíða 63

KORTLAGNING NORÐURSLÓÐA
umhverfis eyjarnar en nokkur friðlýst
svæði liggja umhverfis nærliggjandi
eyjar. Undan vesturströnd Grænlands
hafa rannsóknarholuleyfi verið veitt
fjölda fyrirtækja. Svæðið er einnig helsta
fiskveiðisvæði Grænlands. Það gefur
minni afla en mörg önnur svæði en
svæðið er samt mikilvægt fiskveiðisvæði
fyrir Grænland. Þarna eru aðeins fáein
friðlýst svæði og eru þau á vesturströnd
Grænlands.
Mögulegar siglingaleiðir, náttúru-
verndarsvæði og fjarlægð frá
höfnum
Mynd 2 sýnir fjórar helstu siglingaleiðirnar
um Norður íshafið og fyrir sunnan ísland
og þau friðlýstu svæði sem eru innan
100 km frá þessum siglingaleiðum og
gætu því hugsanlega verið í hættu
ef mengunarslys yrðu á þessum
siglingaleiðum. Línurnar á myndinni sýna
þó ekki siglingaleiðirnar nákvæmlega
vegna þess að þær breytast nokkuð frá
ári til árs eftir því hvernig ísinn liggur.
Sumar siglingaleiðirnar eru ekki ennþá
aðgengilegar vegna íss, en linurnar á
kortinu gefa samt vísbendingu um hvernig
þetta flutningakerfi um norðurslóðir
verður í framtíðinni. Kortið sýnir einnig
spá um útbreiðslu hafíss í september,
þegar hafísinn er minnstur, á nokkrum
árabilum fram til ársins 2100. Mikilvægt
er að hafa í huga að miklu stærri svæði
eru þakin ís á vetrum.
Á Mynd 2 er höfnum á norðurslóðum
skipt í tvo flokka, þ.e. með yfir og undir
1000 íbúum. Sumar norðlægar borgir
hafa verið yfirgefnar en hafnarsvæðin eru
þó enn þar. Að lokum sýnir myndin svæði
sem eru 500 km fjarlægðarradíusar frá
höfnum á norðurslóðum og sem marka
um það bil þau svæði sem þyrlur geta
þjónustað frá landi.
Skortur á grunnmöguleikum í leit og
björgunaraðstöðu og skortur á ýmsum
innviðum eru margrædd málefni á
norðurslóðum. Þó allar hafnir á myndinni
geti ekki boðið upp á þyrluþjónustu,
sérstaklega þær minni, gefa
merkingarnar á kortinu hugmynd um þá
innviði sem þurfa að vera fyrir hendi til að
norðurslóðasiglingar geti talist öruggar
á viðkomandi svæði. Áberandi göt í
öryggiskerfi Norður íshafsins eru á miðju
þess, fjarri ströndum, og einnig meðfram
strönd Rússlands, við norðanvert Kanada
og Grænland, einkum vegna þess að
samfélögin þarna eru mjög smá.
HÁSKÓU ISLANDS
UMHVERFIS- OG BYGGINGARVERKfRÆOIDEILO
Kortlagning norðurslóða
Mögulegir árekstrar
Kjartan Elíasson
Trausti Valsson, Guðmundur Freyr Úlfarsson, Sigurður M Garðarsson
Inngangur
Veggspjaldið kynnir grunnvinnu í meistaraverkefni f umhverfisverkfræði við Háskóla íslands. Markmið verkefnisins er að meta áhrif sem hlýnun á norðurslóðum gæti haft á
hagsmuni (slands. Mat á breyttum að stæðum á norðurslóðum er sett fram á þemakortum sem túlka þá þætti sem munu breytast mest. Einnig er metið með samlagningu
korta, hvaða áhrif þættirnir gætu haft á hvorn annan. Kortlagningin er gerð á þremur skölum: a) Allt svæði norðurslóða, b) N-Atlantshafið og c) Landhelgi íslands.
Hér er kynnt fyrsta þrepið í þessari vinnu, þ.e. a) Allt svæði norðurslóða.
Skýringar
-----Noffturheimskautsbauguf
Nattúruvamdarsvæði
Olia og gas
Likur i meira en SOm. tunnum
10%
:\’ 30%
50%
100%
Flskimið
Afll:
Mestur
Hasó [mj
■II -9.740--2.000
-1.999 --1.500
-1.499--1.000
m -999 - -500
I----1-499 -0
í....| 0-7 169
Mynd 1 Líkleg olíu- og gasvinnslusvæði ogfiskimið
Olía og gas
Olíu- og gasvinnsla hefur verið að aukast á
norðurslóðum á undanförnum árum og talið
er að um 22% af olíu- og gas birgðum jarðar
séu á svæðinu.
Vistkerfi norðurslóða er afar viðkvæmt og
gæti stórt olíuslys valdið miklum skaða. Þetta
er bæði vegna þess að það er erfitt að
hreinsa olíu úr köldum sjó en einnig eru
veðurfarsaðstæður oft mjög erfiðar.
Mynd 1 sýnir þau svæði þar sem talið er að
olía eða gas finnist í miklu magni og einnig
núverandi h'skimið og náttúruverndarsvæði.
Vinnsla olíu og gass byrjar oftast þar sem
dýpi er lítið
Myndin sýnir hvar líklegast er að árekstar
verði við fiskveiðar og náttúruvernd.
Skýringar
-----Nor6urh*im»kautíb«u9ur
Siglingaleiðir
Nor6»u»turl*íöin
——11 Nor6ut»l66»brúin
Póletðin
H N4Rúruvemd*r*vaði 100 km tt siglingalorð
500 km kt notnum
Norðurishelian, spá
Mynd 2 Mögulegar siglingaleiðir, náttúrverndarsvæði í 100 km fjarlægð,
og 500 km fjarlægð frá höfnum
Siglingaleiðir
Hiýnunln á norðurslóðum hefur þegar orðið
til þess að rúmmál norðuríshellunar hefur
minnkað um 80%, síðan 1979. Því hefur
áhugi á siglingaleiðum um norðurslóðir
aukist mjög.
Helstu kostir eru: Styttri vegalengdir, og þar
af leiðandi minni eldsneytisnotkun og bundið
fé í varningi.
Gallarnir eru: Erfiðar aðstæður, sum skipin
verða háð þjónustu Isbrjóta og svo eru
tryggingar hærri. Nefna mætti mun fleiri
óvissuþætti við siglingarnar.
Á mynd 2 má sjá fjórar helstu
siglingaleiðirnar. Nú þegar hafa siglingar um
norðausturleiðina og norðurslóðabrúna
hafist.
Spáin um minnkun íshellunnar mlðar við
lágmarks Is á árinu, þ.e. I september. Einnig
má sjá þau náttúrverndarsvæði sem eru I
100 km fjarlægð frá siglinalelðunum og 500
km fjarlægð frá höfnum á norðurslóðum.
Gögn fengin frá:
Arctic Marine Shipping Assessment 2009 Report,
Arctic Council: Arctic ports.
The Arctic Institute: Shipping routes and ice forecast.
Arctic Portal: Fishing grounds.
Conservation of Arctic Flora & Fauna, Arctic Council
Working Group: Protected areas.
Natural Earth Data: Arctic circle, coastline.
Shuttle RadarTopography Mission: Elevation data.
U.S. Geological Survey: Undiscovered deposits.
Hvað varðar umskipunarhafnir þá er
svæðið í kringum Barentshaf best fyrir
siglingaleiðina meðfram Rússlandi. Hvað
varðar skip sem fara leiðina í gegnum
kanadísku eyjarnar þá er líklegast að
skip sem fara þessa leið frá Kyrrahafi
sigli helst til hafna á austurströnd
Bandarikjanna og Kanada. Hvað varðar
þessa leið þá er ísland hinum megin
við Grænland, svo skip sem vilja fara til
íslenskra hafna verða að taka langan
krók. Landfræðileg staða íslands hvað
varðar umskipunarhafnir verður hins
vegar góð þegar ísinn hefur hörfað það
mikið að leiðin yfir pólinn - sem er stysta
leiðin til og frá Asíu i gegnum íshafið -
verður orðin opin nógu lengi á ári hverju.
Heimildir
Arctic Marine Shipping Assessment
2009 Report, Arctic Council: Arctic
ports.
The Arctic Institute: Shipping routes
and ice forecast.
Arctic Portal: Fishing grounds.
Conservation of Arctic Flora & Fauna,
Arctic Council Working Group:
Protected areas.
Natural Earth Data: Arctic circle,
coastline.
Shuttle Radar Topography Mission:
Elevation data.
U.S. Geological Survey: Undiscovered
deposits.
...upp í vindinn I 63