Mímir - 01.06.1981, Page 10

Mímir - 01.06.1981, Page 10
bear any necessary relation to the linguistic content of the sentence used“. í þessu augnamiði hefur Grice (1975) sett fram það sem hann kallar „The Cooperative Principle“, sem í grófum dráttum megi orða svo: „Make your cohversational contribution such as is required, at the stage at which it occurs, by the acceþted purpose or direction of the talk exchange in which you are engaged“ (Grice 1975:45). „The Cooperative Principle“ felur í sér fjögur meginboðorð, sem menn fylgja vana- lega í samræðum, og búast við að viðmæl- endur þeirra fylgi. Þessi boðorð varða magn (quantity) og gæði (quality) þess sem sagt er; hvernig það tengist aðstæðum (relation) og á hvern hátt (manner) það er sagt. Hverju þessara boðorða fylgja síðan nánari ákvæði um hvernig þau koma fram. „The Coopera- tive Principle“ er hluti af „Conversational Implicatures“, sem aftur er undirflokkur í „Nonconventional Implicatures“, og er þetta allt saman of langt og flókið mál til að fara út í það hér, heldur skal vísað í Grice (1975) til frekari fróðleiks. Hugtakið „Conversational Implicature“ er tengt öðru og þekktara: „presupposition“. Greint hefur verið milli tveggja tegunda: „LOGICAL or semantic presuppositions are relevant to the truth conditions on sentences [. . .] PRAGMATIC presuppositions are relevant to the appropriateness of an utter- ance in a context; if S has the pragmatic pre- supposition P, and P is not among the beliefs shared by speaker and hearer, then the utter- ance of S is inappropriate in that conversa- tional context“ (Fodor 1977:206). Parna er um að ræða mun á setningum eins og (5) Núverandi konungur Frakklands er sköllóttur sem er út í hött af því að Frakkland er ekki konungsríki, og því eiginlega hvorki sönn né ósönn; og (6) Ég er í slitnum gallabuxum sem svar við þeirri spurningu hvort maður ætli ekki að koma með á Borgina. Þetta svar er í raun og veru merkingarlaust nema báðir aðilar viti að fólki í snjáðum gallabuxum er ekki hleypt inn á Borgina. Eigi að síður hefur (6) auðvitað sannleiksgildi (truth-value) gagnstætt (5) (reyndar eru skiptar skoðanir um hvort (5) hafi sannleiksgildi, sjá t. d. Allwood, Andersson & Dahl 1977:152—3). E. t. v. mætti kalla „logical presupposition“ forskilyrði, en „pragmatic presupposition“ væntingar. Annars eru ekki allir á því að greina þarna á milli (sbr. Lyons 1977:600). Um „presupposition“, „Conversational Implicatures“ og ýmis hugtök þessu tengd hafa verið skrifaðar margar greinar og bækur. En þessi hluti er ekki ætlaður sem yfirlit yfir pragmatísk hugtölc og mikilvægi þeirra við merkingarlýsingu, né heldur til að gera ná- kvæma grein fyrir hugmyndum einstakra manna um þessi atriði. Hann er einfaldlega hafður hér til að geta vísað í hann varðandi ýmis vandamál, sem ekki tekst að leysa eftir öðrum (og vísindalegri?) leiðum. 2. MERKING OG NOTKUN ÍSLENSKRA AÐALTENGINGA Hér verður fjallað um merkingarleg skil- yrði fyrir hliðtengingu. Ég nota setningar tengdar með og sem dæmi, vegna þess að og er „hlutlausasta“ aðaltengingin (sbr. Dik 1972:32); þ. e. setur fæst skilyrði um sam- band setninganna sem hún tengir. Dik (1972 :291) setur upp „scale of semantic specifi- city“, og segir „the more specific the seman- tic value of a coordinator is the heavier are the restrictions on possible pairs, triples etc. of members to be coordinated by it, and the less free is its distribution in the language“. Ég geng út frá því sem gefnu að „speakers choose to conjoin constituents, whether sentences or constituents of other types, only 8
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Mímir

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Mímir
https://timarit.is/publication/1937

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.