Mímir - 01.06.1981, Page 49

Það þóttu mér fréttir að sjá gena;ið út frá
því að íslensk tunaa væri farin að greinast
eftir stéttum. (Ég bvkist að vísu lengi hafa
vitað að úaglegt mál starfsstétta myndi tals-
vert mótast af starfi þeirra bverrar fvrir sig.
Það er t. d. talað um ,,sjómannamál“. En
þannig hlvtur það að vera alls staðar). Nú
virðist hað vera talið sjálfgefið að mál efna-
minna fólksins, verkamanna og barna beirra,
einkennist af þeim frávikum, sem að þessu
hafa verið talin slæmt mál, svo sem ofnotkun
þágufalls, hlióðvillu o. b. h. Ef þetta væri rétt
þá ber bað velferðarþjóðfélaginu oklcar af-
leitt vitni. — Stéttamunur hefur alltaf verið
á Islandi, allt frá bví að landið byggðist, og
að því er éa hugði, oftast meiri en nú, að
minnsta kosti meira áberandi. Að vísu kvað
nú viðgangast hér á landi aífurleeur launa-
mismunur, og bað, ásamt fleiri bióðfélaasleg-
um agnúum, veldur eflaust miklum aðstöðu-
mun. enn sem fyrr. Meðal annars mætti bú-
ast við að börn láglaunafólks hefðu minni
möauleika til heimanáms. — Samt sem áður
verður bví varla á móti mælt að á ytra borði
bvr íslenskur almenningur nú við betri lífs-
kjör en áður hefur þekkst, og meðal annars
er öllum Islendingum tryggð skólaganga til
sextán ára aldurs. Mætti vel segja mér að það
hefði fátækum börnum fyrri tíðar þótt góður
kostur, enda óvíst að þau hefðu staðið sig
verr en börn efnafólksins. — Ég hef líka
sterkan grun um að menn mikli fyrir sér
þennan mállega ófullkomleika verkafólks.
Það væri þá algjört nútímafyrirbæri, ég held
að áður fyrr hafi fátældingar oftast kunnað
málið á við hvern annan. — Þá átti fátækt
fólk á Islandi engan kost á skólagöngu, það
bjó við látlausa vinnuþrælkun og margvíslega
kúgun, það svalt oft á tíðum, en samt gat það
lært málið. Ekki var Bólu-Hjálmar efnamað-
ur, þaðan af síður Látra-Björg. Þó kunnu
bæði móðurmál sitt skammlaust og gátu beitt
því af mikilli íþrótt. Og áreiðanlega hefur
það stundum verið bæði fátækt og hrjáð,
gamla fólkið, einkum gamlar konur, sem fyrr-
um kenndu börnum vísur og kvæði, sögur og
ævintýri og áttu sinn ríka þátt í því að varð-
veita samhengi tungunnar — og íslenskrar
menningar. Það er ekki ofsögum af því sagt
að margt er breytt.
Ómögulega get ég látið mér skiljast að
verið sé að „réttlæta og viðhalda óiöfnuði
í landinu“ með því að kenna öllum börnum
í grunnskóla sömu málfræðireglur. Væri bað
hins vegar ekki gert og minni kröfur gerðar
til barna úr vissum þióðfélagshópi, gæti það
lagt grunninn að meinle&ri stéttaskiptingu en
áður hefur þekkst hér á landi. Þetta hlyti að
ýta undir einhverskonar greiningu málsins
svo hugsanlega yrði farið að tala um undir-
stéttarmál eða því um líkt. — Ekki hugnast
mér það.
IV.
Ef til vill mætti segia að bessari síðustu
spurningu væri að nokkru leyti þegar svarað
með því, sem skrifað er hér á undan, það er
að segia eftir því sem ég er fær um. En ég
vil samt ítreka bað sem áður er minnst á, að
bær gagngeru breytingar sem orðið hafa í
bióðlífinu að undanförnu, hljóta að hafa mikil
áhrif á þróun tungunnar. — Nú er tæknin
einvaldsdrottning í því nær hvers manns
ranni og flest er öðruvísi en áður, búseta og
atvinnuhættir, fjölskyldutengsl og hugsunar-
háttur, listir og bókmenntir. Ný hugtök koma
fram og ný orð bætast tungunni, en sumt hið
eldra fölnar og þokast fjær. — Varla leikur
heldur vafi á því að nálægð enskunnar hefur
einhver áhrif á þróun málsins. Nokkur töku-
orð munu tæpast saka, — sjoppa, jeppi og
rúta og fleiri slílc, fara bara vel í íslensku og
hafa sínu hlutverki að gegna eins og nú hag-
ar til. — Verra er, ef hið erlenda mál fer að
hafa áhrif á setningaskipun og orðalag og ef
ensk orð taka að gerast algeng í máli fólks. —
Ég tala nú ekki um, ef unglingar skyldu verða
svo ástfangnir af ensku í gegnum allan popp-
sönginn og kvikmyndirnar að þeir beinlínis
47