Mímir - 01.06.1981, Blaðsíða 51

eftir, ef tungan týndist eða brenglaðist. Henn-
ar verður að gæta svo hún geti eflst að nýj-
um þrótti til nýrra átaka á komandi tímum.
KRISTÓFER
SVAVARSSON
I.
eður meiri tengsl við Árnagarðinn og orma
hans í málfarslegu tilliti. (Dæmi: Þjóðhátta-
deild Þjóðminjasafnsins sendi gömlu fólki
víðs vegar um landið skriflegar spurningar um
fyrnda atvinnuhætti með ósk um skrifleg
svör. Sárafá svör bárust. Við eftirgrennslan
bar fólk því við, „að hlegið yrði að stafsetn-
ingu og málfari“).
Engu líkara er en að spámennirnir veigri
jafnvel ekki fyrir sér að etja saman foreldrum
og börnum: „Hlutverk málvöndunar er að
lyfta þeim, sem ekki hafa nógu góðan „pabba
og mömmu“ vfir málstig foreldranna“. Jú,
sumsé yfir í náðarfaðm þeirra Marðar Val-
garðssonar og Þeirgeirs Hávarssonar. Nei
takk, enga „málpólitík“ neinsstaðar.
II.—IV.
Það sem mállæknar nefna „málpólitík“ er
að þvinga ríkisrekið fornmál oní kokið á
okkur skólakrökkum (og jafnvel fleirum).
Jafnframt er að því látið liggja að mál þetta
sé hið eina sanna ástkæra ylhýra, en allir vita
að slíkt er á misskilningi byggt (nema ís-
lenskufræðingar og íslenskunemar).
Og til þess að gera þetta dauða mál að lif-
andi, eru mönnum fengin handrit með mið-
aldatextum sem þeir síðan tileinka sér til dag-
legs brúks, sbr. (Helgi): Ef menn eru vel
lesnir tala þeir upp úr bókmenntunum.
(Höskuldur): Er þá ekki komið tilbúið mál?
(Helgi): Nei, mönnum er orðið þetta eigin-
legt. Þeir eru búnir að lesa svo mikið af þess-
um texta. Er þetta ekki tilgangurinn með
bókmenntalestri í skólum?
Þetta króníska prívatströggl málveirufræð-
inganna við andskotann og ömmu hans (eður
m. ö. o. félagslegan raunveruleika) er orðið
langdregið og lúið. Þjóðsagan um málið, al-
þýðumál bændasamfélagsins „sameiginlega og
samfellda mál íslensku þjóðarinnar í þúsund
ár“ (sbr. Islands þúsund ár), þessi þjóðsaga
er á bömmer. Hún er til þess eins fallin að
niðurlægja þá Islendinga sem ekki hafa minni
Hún er sú sem félagslegar forsendur iðn-
og tölvuvædds þjóðfélags ákvarða. Á stöðu
málsins í því samhengi er vart hægt að leggja
gildismat, nema slíkt mat sé lagt á þjóðfé-
lagið sjálft. Viðmiðun til að dæma málið er
þjóðfélag nútímans, því er ekki réttlætanlegt
að tala um rétt og rangt mál.
*
ÞÓRIR
ÓSKARSSON
Það virðist liggja nokkuð ljóst fyrir að í
sérhverju nútímaþjóðfélagi hljóti beint eða
óbeint að vera rekin einhvers konar málpóli-
tík. Spurningin er því fyrst og fremst sú,
49