Mímir - 01.06.1981, Blaðsíða 83

Mímir - 01.06.1981, Blaðsíða 83
un er dæmi um. í lokin er enn klifað á hreysti kappans: Hún [vinnukona í Hjálmholti] sá Sigurð hoppa jafnfætis af heygarðsveggnum yfir á fjósvegginn með járnin á fótum og sinn ábætismeis undir hvorri hendi, sumir segja tvo undir hvorri hendi. Raunar var fjósveggurinn nálægt því helmingi lægri en heygarðsveggurinn; en sundið á milli þeirra var líka hjer um bil 8 álna breytt [ca. 4,80 m]. Er þetta til marks um atgjörvi Sigurðar. Er hann og talinn fremstur þeirra bræðra bæði að afli og fimleik, þó allir væri þeir afburðamenn. (225) Mörg önnur frækileg stökk Sigurðar eru tilgreind í sögunni, og fæst jafnótrúleg og þau sem hér hafa verið tekin sem dæmi. Ekki er meiningin að draga í efa að hann hafi verið góður í fótunum, enda víst erfitt um vik. Hitt er öllu bitastæðara að munnmælin, og þá einnig sagan, ganga mikið útá það að klifa á hinu líkamlega atgervi sakamannsins. Er þetta eiginlega eini þátturinn í lýsingu hans sem virkileg áhersla er lögð á, en það tengir hann óneitanlega við Gretti Ásmund- arson og aðra ,,kappa“ Islendingasagna. Þar koma einnig önnur atriði til sem renna enn frekari stoðum undir slíkan samanburð. 2. Hin gæfusnauða hetja. Mikilvægt atriði í Grettlu er ógæfuhug- mvndin3). Hún tengist Gretti og verður n. k. leiðarminni í sögunni. Skömmu fvrir vendi- punkt hennar, viðureignina við Glám. lætur Tökull Rárðarson eftirfarandi orð falla um Gretti þevar hann sér að fundum þeirra Gláms og hans verður ekki afstýrt: „Sé ek nú, at eigi tjáir at letia þik, en satt er þat, sem mælt er, at sitt er hvárt, gæfa eða gorvig- leikr“ (Grettis saga 1936:117). Þessi um- mæli, sem hér birtast í mynd orðskviðar, kristalla þá ógæfuhugmynd sem klifað er á í sögunni. Það vill svo skemmtilega til að svipað orðalag er viðhaft í sögu Brynjúlfs, og þá að sjálfsögðu um Sigurð. Frásögnin er á þessa leið: Á laugardaginn fyrir hvítasunnu kom það til orSa í Múla, að enginn mundi sá, er „klifrað gæti upp í laupinn hans Krumma“- Sigurður lagði fátt til. En á hvítasunnumorgun kom hann snemma til Pórðar, og kastaði hrafnsungunum dauðum fyrir fætur hans. Pórði brá illa við, og sagði við hann á þá leið: „Nú sje jeg það, að þú hefir minni gæfu en gjörfuleik, og ekki vil jeg hafa þig hjer eftirleiðis“. (101—2) Þó frásagnirnar séu ólíkar eiga þær það sam- eiginlegt að í þeim báðum verður kraftadella söguhetjunnar og sókn hennar í „hreysti- verk“ tilefni hliðstæðra ummæla. Auk þess er ekki laust við að frásögn Brynjúlfs minni á meðferð Grettis á fiðurfé föður síns. Þetta eina dæmi væri þó lítils virði ef ekki kæmi fleira til. I sögu Brvnjúlfs er alls ekki klifað á ógæfuhugmyndinni. Hún er þó nefnd a. m. k. einu sinni enn, og kemur þá fvrir í samhengi sem minnir ekki svo lítið á Grettlu. Þegar Grettir fær á sig það vafa- sama orð að hann hafi gerst brennuvargur í Noregi er honum boðið að hreinsa sig með sktrslu. Ókennilegur piltungur gerir at í hon- um við bað tækifæri svo Gretti verður skan- fátt og lemur hann, en skírslan ónýtist. I kiölfarið fvlgir eftirfarandi klausa: ..„Mikill ógæfumaðr ertu, Grettir“, sagði konungr, ..er nú skvldi eigi skírslan fram fara, svá sem nú var allt til búit, ok mun eigi hægt at gera við ógæfu þinni“.“ (Grettis saga 1936:133— 4). Forsaga bessa máls var annars þannig að Grettir ætlaði að gera félögum sínum þann greiða að sækja þeim eld. en til þess varð hann að leggja sig í mikla hættu, a. m. k. ef mið er tekið af ,,venjulegum“ manni. Þetta góðverk snérist honum síðan til ógæfu. í sögu Brynjúlfs er síðan að finna sögn sem um margt er keimlík þessari frásögn allri: Sú sögn hefur gengið, að á ferðinni [þ. e. þegar Sigurður var fluttur út til Koben] hafi þeir hreppt stórveður, hafi þá eitthvað gengið úr lagi fram á „bugspjótinu“, en skipstjóri hafi hikað við að senda nokkurn af skipverjum þangað, því sá mundi hafa bana, er færi, og engu að borgn- ara. Hafi Sigurður þá boðizt til að reyna þetta, og sagt, að þeir væri farnir, hvort sem væri. Hafi 81
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108
Blaðsíða 109
Blaðsíða 110
Blaðsíða 111
Blaðsíða 112
Blaðsíða 113
Blaðsíða 114
Blaðsíða 115
Blaðsíða 116

x

Mímir

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Mímir
https://timarit.is/publication/1937

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.