Mímir - 01.06.1981, Page 106

fræðin að ákvarða það hvort þau myndi í raun
ákveðinn hóp er skeri sig frá öðrum skáld-
um. Hin formalíska aðferðafræði EÞ leiðir
hann óneitanlega á nokkrar villigötur. Þannig
verður t. d. nýrómantískt ljóð eins og Haust-
Ijóð á vori eftir Einar Braga að hans dómi:
„Gott dæmi um hina nýju tækni módernista“
(220). Og dæmi nú hver fyrir sig:
Ein flýgur sönglaust til suðurs,
þótt sumartíð nálgist,
lóan frá litverpu túni
og lyngmóa fölum,
þytlausum vængjum fer vindur
um víðirunn gráan.
Hvað veldur sorg þeirri sáru,
svanur á báru?
Besti hluti bókarinnar er bls. 205—267.
Þar er almenn samantekt á máli, stíl, tækni,
myndmáli og fleiri einkennum bragbrevttra
ljóða. Gallinn er bara sá að þessi hluti hefur
almennari skírskotun en titill og forsendur
bókarinnar gefa til kvnna. Þetta er greinar-
góð lýsing á formi og formgerð íslenskra „nú-
tímaljóða“, og gæti verið vísir að leiðbeining-
um í lestri slíkra ljóða. Þó er sá galli á gjöf
Njarðar að EÞ tekur hvergi heilt Ijóð til um-
fjöllunar heldur tínir hann saman dæmi héð-
an og þaðan um hin einstöku atriði formgerð-
arinnar, og þá allt eins frá öðrum en atóm-
skáldunum.
Yrkisefni og þemu og viðhorf nefnast loka-
kaflar bókarinnar. Þar koma takmarkanir um-
fjöllunarinnar glögglega í ljós, t. a. m. í því
að EÞ reynir hvorki þar né annars staðar að
tengja saman formgerð og efnivið ljóðanna.
Eru skáldin fáorð vegna listræns aga eins og
EÞ heldur fram (285—6), eða eru kannski
slæmir tímar fyrir ljóðið? Eru atómljóðin
komin úr takt við tímann? Og skyldi orðfæð
sumra skáldanna ekki tengjast eitthvað lífs-
viðhorfum þeirra (þau hafa jú sent frá sér
mjög mismikið), hugmyndum um gagnsleysi
lióðsins, orðanna, e. t. v. fánýti tilverunnar.
Slík könnun er enn ógerð.
Niðurstaða okkar er sú að bókin sé hálf-
klárað verk, undirbúningsvinna. Fullyrðing-
um á borð við þá að ljóðið beri breyttum
veruleika vitni er aðeins varpað fram, en
ekki fundinn staður. EÞ á enn eftir að færa
rök fyrir staðhæfingum eins og þessari:
Módernismi er ekki aðeins uppreisn
gegn hefð tjáningarformsins, heldur felst
einnig í honum afneitun viðtekinna lífs-
viðhorfa og um leið nýtt mat á gildum lífs-
ins og formgerð samfélagsins. Þetta hefur
leitt til annars konar ljóða en áður tíðkuð-
ust. (281)
Meðan þannig er ástatt er ekki hægt að
segja að bók hans Atómskáldin. Aðdragandi
og upphaf módernisma í íslenskri Ijóðagerð
rísi undir nafni.
PS.: Hvar eru öll kvenskáldin Eysteinn?
104