Goðasteinn - 01.09.2005, Blaðsíða 42

Goðasteinn 2005
borðum og plönkum, bæði að ofan og neðan. Væri um mjög háa veggi að ræða
var bætt neðan við gálgann.
Mönnum fjölgaði stöðugt og upp úr kl. 10 hófst steypuvinnan. Hverjum og
einum var fengið ákveðið verk. Tveir menn fengu til umráða traktor og kerru
hlaðna mjólkurbrúsum og var það þeirra hlutverk sækja vatn í næsta skurð og sjá
um að nóg vatn væri alltaf í tunnunum hjá steypuvélinni. Þetta verk var stundum í
höndum unglinga og þó erfitt á köflum. Fjórir menn sem vanir voru hjólböru-
akstri flýttu sér upp á brautina sem gerð hafði verið innan á mótin hæfilega langt
fyrir neðan efsta borð í mótunum til þess að þægilegt væri að hella úr börunum í
mótin. Svo að hjólbörustjórar þyrftu ekki alltaf að aka heilan hring var smíðuð
braut þvert yfir miðja tóftina.
Stærðar bingur af möl úr Álunum var í hæfilegri fjarlægð frá hrærivélinni.
Einn mannanna stjórnaði traktor með ámoksturstækjum og mokaði tveimur til
þremur skóflum af möl í skúffu á hrærivélinni og annar hafði skóflu í hendi og sá
um að malarskammtamir væru sem jafnastir að stærð. Einn sá um að setja sement
í skúffuna, einn poka í einu. Hrærivélarstjóri lét vélina hífa skúffuna upp og sturta
efninu í hræribelginn. Einn skammtaði vatn og léttblendi í hræruna eftir fyrir-
mælum vélarstjóra.
Þegar steypan var orðin hæfilega hrærð var henni sturtað í tunnu en á hana var
festur rismyndaður klafi og endar hans léku á öxli sem gekk í gegnum miðja tunn-
una. Klofajárn var fest með lömum við tunnubarminn og var það fellt út yfir
klafann til þess að halda tunnunni stöðugri á ferð hennar upp eða niður. I klafann
að ofan var festur margþættur, sterkur vír sem gekk upp á skoruhjólið fremst á
knegtinu, rann svo á hjólinu uppi við gálgann og gekk þaðan niður á hjólið sem
fest var á gálgann niðri við jörð. í hæfilegri fjarlægð var svo traktor og vírendinn
festur framan í hann. Stjórnandi þessa traktors þurfti að vera laginn og fljótur að
bregða við þegar hann sá að hrærivélarstjórinn hafði fyllt tunnuna. Þá ók hann
afturábak og hífði tunnuna í þá hæð að tunnumennirnir tveir uppi á brautinni náðu
á henni góðu taki og væri gálginn rétt reistur og lamirnar sem tengdu knegtið við
hann sæmilega liðugar, var létt verk að slá tunnunni inn fyrir mótin. Klofajárnið
var svo losað af klafanum og hæfilegum skammti hvolft í hverjar börur.
Fernar börur voru í hverri tunnu og hún var því tóm þegar allir börumenn
höfðu fengið sinn skammt. Þegar tunnan hafði verið tæmd sneru menn knegtinu
aftur út fyrir mótin, felldu klofajámið yfir það og traktorsstjóri ók áfram og lét
tunnuna síga til jarðar. Þar var til taks maður sem sá um að hnika henni á réttan
stað til þess að taka við næsta skammti.
Uppi á brautunum var maður sem gekk um og hreinsaði steypuslettur sem
stundum lentu utan við þegar sturtað var í mótin, eða jafnvel slettust upp úr
börunum á miðri leið, en það gat vissulega komið fyrir ef börustjórar fengu þá
-40-