Skógræktarritið - 15.10.2014, Blaðsíða 23

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2014 21
er ein auðveldasta trjátegundin í jólatrjáarækt og
með þokkalega hátt nýtingarhlutfall. Reynsla er fyrir
því að áburðargjöf seinnihluta sumars gefur betri
lit á trjánum sem höggvin eru þá um veturinn. Nota
skal myndarlegar bakkaplöntur og plöntubil má vera
niður undir 1,2 m. Ræktunartíminn er 10-18 ár. Bæta
má nýtingu með hliðarklippingu (megrun).
Stafafura (Pinus contorta)
Stafafuran hefur verið mest selda íslenska jólatréð á
síðustu árum. Gróðursetning á henni hófst ekki að
ráði fyrr en árið 1959 og notkun á henni sem jólatré
hófst um 1980. Stafafuran er fagurgræn, mikið ilm-
andi og barrheldin. Hún er harðger og þrífst á ber-
angri og má ekki rækta undir skermi vegna þess að
þá teygir hún of mikið úr sér. Til að byrja með var hér
nær eingöngu ræktuð stafafura af Skagway kvæmi.
Hún reyndist all greinamikil og sérlega fagurgræn.
Seint á níunda áratugnum var Skagway kvæmið
mikið til leyst af hólmi af nokkrum meginlands-
kvæmum (Bennet Lake, Tutshi Lake o.fl.). Þessi kvæmi
þóttu henta betur til timburframleiðslu, þar sem þau
eru með hraðari vöxt og minni greinar. Því miður
er þetta í andstöðu við þarfir jólatrjáaræktandans.
Afleiðingarnar eru þær að þó aldrei hafi verið hátt
nýtingarhlutfall af stafafuru þá varð það sínu verra
eftir kvæmaskiptin. Nýtingarhlutfall af óklipptri
stafafuru af innanlandskvæmi fer varla yfir 5%. Auk
þess virðast innanlandskvæmin að öllu jöfnu fölari
en Skagway furan.
Rætt hefur verið um að hækka nýtingarhlutfall
stafafuru með því að hægja á hæðarvexti, en flestar
furur eru ónýtar sem jólatré vegna þess að þær eru
of gisnar. Tilraunir eru nú gerðar með toppklippingar
og toppbremsun með því að klippa í börk sprota
með þar til gerðri töng. Ekki er útséð um hverju þetta
muni skila. Eins mætti reyna vaxtarhemjandi aðgerð
með því að barkskera meirihluta stofns niður við rót.
Einnig mætti reyna að klippa toppsprotann í sundur
í miðju við brum og loks mætti að reyna að klippa
alveg burt topp og binda upp hliðargrein úr efsta
kransi með spelku.
Stafafuru á að rækta á bersvæði en ágætt er að
lauma nokkrum lerkitrjám með til að auka skjól. Það
mætti hugsa sér 1000 lerki á móti 5000 stafafurum
á hektara. Aðeins ætti að nota Skagway kvæmi,
gjarnan af völdum innlendum plöntum. Fylgjast þarf
vel með þróun í vaxtarhemjandi aðgerðum. Þéttastar
verða plönturnar í rýru mólendi eða mel. Nota má
litlar bakkaplöntur sé um gróðurlítið mólendi eða
mel að ræða. Ræktunartíminn er 8-16 ár.
Blágreni (Picea engelmannii)
Blágreni hefur verið ræktað hérlendis í um hundrað
ár. Það var þó ekki fyrr en um 1990 að það kom á
jólatrjáamarkaðinn. Blágreni er ljóselskara en rauð-
greni og verður að rækta á opnu svæði, gjarnan í
skjóli skógar eða í skjólplöntun með lerki, gjarnan
1000 lerki á móti 5000 blágreni á hektara. Blágreni
undir skerm verður of hraðvaxið og greinalítið.
Kvæmi blágrenis eru nokkuð misjöfn, ekki síst vegna
þess að sum kvæmi eru frá þeim stöðum þar sem
blendingstré blágrenis og hvítgrenis ráða ríkjum.
Þeim trjám fylgir oft heldur leiðinleg lykt sem fylgir
hvítgreninu og sumir vilja líkja við kattarhland, þessi
lykt getur reyndar líka fylgt öðrum blágrenikvæmum
en líklega í minna magni. Þess ber að geta að þrátt
fyrir þessa lykt þá er hvítgreni notað sem jólatré í
Bandaríkjunum og þá þykir þetta hin eina og sanna
jólalykt. Blágreni af kvæminu Rio Grande eru ekta
blágreni með langar og fallega blágráar nálar og
ágætt vaxtarlag. Blágreni tekur öllum klippingum
mjög vel og með hliðarjöfnun og tvítoppa klippingu
má fá nýtingu á blágreni upp í 70% sé það ekki í of
frjóu landi. Bestu gróðursetningarstaðir eru hálfþurrir
móar, ekki of jarðdjúpir, við gætum hugsað okkur
bláberjalyngs þursaskeggs mólendi. Blágreni er mun
Bergsveinn Þórsson vafrar milli blágrenitrjáa í jólatrjáasölunni í Kjarna
árið 2006.