Skógræktarritið - 15.10.2014, Blaðsíða 79

SKÓGRÆKTARRITIÐ 2014 77
þetta var ákveðið að reyna aftur. Allt tiltækt lesefni
var innbyrt og birgjar heimsóttir til að meta sóknar-
færin. Ljóst var að ekkert gengi án skjóls. Ekki var
hægt að bíða eftir því að víðitegundirnar sköffuðu
skjólið enda höfðu þær orðið fyrir sömu búsifjum og
aðrar tegundir. Ekki var þó hætt við víðinn. Hjá Sölu-
félagi garðyrkjumanna fannst möguleg lausn. Það
var metra breitt sterkbyggt plastnet frá svissneska
framleiðandanum Tenex sem selt var í 15 m rúllum. Í
nokkrum lotum næstu árin var keypt meira en 300 m
af þessu skjólneti og það fest niður með 7x180 cm
tréstaurum með 1 m millibili. Það dugði – slagurinn
var unninn.
Skjólmyndun
Virkni skjólgirðinganna kom berlega í ljós við fyrsta
áhlaupið veturinn 1994-5. Skaflinn skjólmegin teygð-
ist allt að 30 m út frá netinu og allt að 8 metra áveð-
urs. Á grundvelli þessa var sú vinnuregla tekin upp
að hafa hámarks fjarlægð á milli samhliða skjólneta
um 25 m.
Í upphafi var stefnt að því að byggja upp skjól með
þriggja raða víðibelti og með sitkagreni í skjóli þeirra.
Tólf kvæmi af alaskavíði voru sett niður. Mest af Hrímu
(> 1000 stk.). Sex klón voru af jörfavíði og ellefu
önnur klón og tegundir. Helmingur þeirra reyndist
lélegur og endingarlítill. Skjólgildi þeirra rýrnaði fljótt
þegar þeir gisnuðu við greinadauða og þegar stofnar
þeirra lögðust út af um nokkra metra. Alaskavíðir
reyndist betur en jörfavíðir, einkum klónin Hríma,
Máni, Mjölnir, Oddur guli, Skessa og Töggur. Þegar
um tíu ára reynsla var fengin af ræktunarstarfinu varð
ljóst að áherslan á víðiskjólbelti hafði verið of mikil.
Sleppa hefði mátt þeim flestum, m.a. vegna þess að
sitkagrenið sem átti að vaxa í skjóli þeirra naut þess
aldrei enda óx það fljótlega fram úr víðinum. Tenex
skjólgirðingarnar reyndust betur. Þó verður ekki fram
hjá því litið að enn standa falleg og skjólgóð belti
með framangreindum klónum sem gert hafa sitt
gagn. Nú fer mikil orka í að farga öðrum víðiskjól-
beltum sem er ekki auðvelt verk. Komnar voru fram
áhugaverðar hugmyndir um blönduð skjólbelti sem
samsett væru úr mörgum misjafnlega hávöxnum
tegundum af trjám og runnum sem plantað er á víxl.
Ekki var talið að gróðursetning blandaðs skjólbeltis
hefði breytt miklu. Þær tegundir hefðu að líkindum
átt jafn erfitt með að komast á legg eins og annar
trjágróður á þessum berangri.
Gróðursetning og millibil
Þegar ljóst varð að fyrsta gróðursetningin hafði mis-
tekist var lagst í mikla þekkingarleit og voru t.d. öll
Ársrit Skógræktarfélags Íslands frá upphafi lesin.
Meðal annars var leitað að heppilegri fjarlægð á milli
plantna við gróðursetningu. Fyrsta ábendingin var
í Skógræktarritinu 1935 sem mælti með 50 – 75 cm
millibili við fyrstu gróðursetningu (18-20 þús. tré/ha)
með grisjun síðar. Þetta bil átti eftir að stækka í áranna
rás og þéttleikinn að minnka niður í t.d. 3.500 tré/ha
– sem svarar til um 1,7 m bils á milli plantna við fyrstu
gróðursetningu. Þá er gengið út frá því að grisjun sé
reglulegur þáttur í starfseminni eins og hún auðvitað
er í alvöru skógrækt. Til grundvallar liggur vitneskjan
um afföll vegna erfiðs veðurfars í skjóllitlu landi og
að þéttleikinn skapar betri, og beinvaxnari tré fyrir
lokafellingu. Í fullgrisjuðum skógi
2. mynd. Gráelri í einu af elstu skjólbeltunum. 3. mynd. Sitkagreni á kafi undir snjóskafli við skjólnet. Tuttugu árum
síðar eru skjólnetin enn í notkun eftir að hafa margsinnis verið flutt á
nýja notkunarstaði.